Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Malatyalı İşadamları Derneği’nin (MİAD) buluşmasında sunumunu bitirdikten sonra soruları yanıtlamaya geçti. Yazılı sorulardan ilk eline geçen, 2012 sonunda süresi tamamlanan 5084 sayılı yasa kapsamındaki teşviklerdi:
- İstihdam yükümüzü hafifleten uygulama yeniden devreye girecek mi?
Cevdet Yılmaz, 49 ili kapsayan uygulama konusunda net mesaj vermek yerine teşviklere bakışını ortaya koydu:
- Öncelikle yatırım teşvikleri mevcutlara değil, yenilere yönlendirilir. Çünkü amaç yeni yatırımları çekebilmektir. Mevcut işletmelere de istihdam desteği sağlanabilir. Süresi biten teşvik de istihdamı kapsıyordu.
Ardından şu mesajı verdi:
- Teşvik, bir tarafıyla rekabeti bozar. Hem ülkemizde, hem dünyada böyledir. O nedenle teşvikler kalıcı değil, geçici verilir. Aynı mağazaların indirim kampanyalarına benzer.
Sonra 5084 kapsamındaki teşviklere değindi:
- O konuda bir çalışma yapılıyor. Son sözü Başbakanımız söyleyecek.
Aynı gün Mardin’de bulunan Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, bu teşviklerle ilgili mesajını verdi:
- 5084’ün istihdam teşvikleri yeniden gündeme gelecek.
Konuyu daha sonra AK Parti’nin Ekonomiden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Prof. Dr. Numan Kurtulmuş da değerlendirdi:
- 15 Mart-30 Nisan 2013 tarihleri arasındaki 1.5 aylık dönemde "Kent Ekonomileri Forumu" düzenleyeceğiz. Bundan böyle yılda iki kez toplayacağımız Forum’la ekonomide yerel etkiyi öne çıkaracağız. Bunun önemini 5084 sayılı yasayla iyi anladık.
Anadolu’da çeşitli kentleri dolaşırken durumu farkettiğini kaydetti:
- Hükümetimiz çok önemli bir yeni teşvik sistemini devreye aldı. Artık başka teşvik sistemine gerek yok gibi görünüyordu. Ancak, çeşitli illerde yaptığımız temaslarda 5084’ün istihdam yönünün çok kritik olduğunu gördük.
Aslında Anadolu’daki bazı oda başkanları, 2012’nin sonlarına doğru bu konuda sesini duyurmaya çalıştı, her seferinde başta Ekonomi Bakanı Zafer Çağlayan olmak üzere hükümetten olumlu mesaj alamadı:
- Mükemmel bir yeni teşvik sistemi hazırladık. Artık eski teşviklerin yeniden devreye girmesini beklemeyin.
Uyaranlar istihdama dikkat çekti:
- 5084’le verilen istihdam desteği ortadan kalkarsa, 49 ildeki işletmelerden 700-800 bin kişi işsiz kalabilir...
Bunun üzerine Çağlayan ve Yılmaz, kapıyı açık tutan taraf haline geldi:
- İstihdam teşviklerini yeniden değerlendiriyoruz.
Aslında teşviklerin alışkanlık yaratması, istenmeyen bir durum. Ancak, bir yerlerde teşvikler devam ederken, bir başka noktada kalkması, daha fazla haksız rekabete kapı açıyor.
Bazı iller mevcut yatırımları bile, yeni teşviklerle komşu illere kaptırabiliyor.
Kısacası teşvikte "doğru denge"yi tutturmak pek kolay olmuyor...
‘Dış denetçi’ formülü TSE belgesi maliyetini indirecek
Türk Standartları Enstitüsü (TSE) Başkanı Hulusi Şentürk, denetim hizmetlerine dönük iki örnek verdi. İlki mevcut duruma ilişkindi:
- Kadrolu iki denetçinin, bir günlük belge denetimi üzerinden ücret artı mesai bedeli 862 liradır. Buna teknik inceleme maliyeti eklendiğinde rakam 902 liraya çıkar. Konaklama bedeli de eklendiğinde günlük maliyet 1562 lirayı bulur. Şirket, bir gün için 1562 lira ödese de TSE 40 lira zarar eder.
İkinci örneği "dış denetçi" formülüne dayandırdı:
- Dışardan iş verilen iki denetçiye bir gün için toplam 780 lira ödemek gerekir. Bunun içinde teknik inceleme maliyeti 520 lirada kalıyor. Bu durumda TSE’nin zararı anında 260 liralık gelire dönüşüyor. Kadrolu denetçilerle karşılaştırıldığında, firmaların belge maliyeti 782 lira azalıyor.
Şentürk, TSE’nin dış denetçi ordusunun büyüyeceğini vurguladı:
- Şu anda 1580 dış denetçi hizmet veriyor. 2014 sonuna kadar 10 bin dış denetçiye ulaşacağız. Böylece daha iyi ve hızlı hizmet verir hale geleceğiz.
Dünyada standardın, gözetimin, denetimin öneminin giderek arttığının altını çizdi:
- Şirketler TSE’nin kendilerinden sadece para tahsil edip, belge veren bir kuruluş olduğunu düşünüyor. Oysa alınan belgeler şirketlerin ürünlerine dünyada birçok kapıyı açıyor, üretimde verimliliği artırıyor.
Şentürk, işin bu yönünü biraz daha açtı:
- Standartlar, yeni teknolojilerin üretime girmesini sağlar, yeni teknolojileri yaygınlaştırır, uluslararası pazarlara girişi kolaylaştırır.
Noktayı şöyle koydu:
- Standardizasyon, milli gelir artışına katkı sağlar...
