Değerli okuyucular, yazımın başlığı büyük ihtimalle sizlere çocukluğumuzdan bu yana halk arasında şaka yollu olarak, çokça duyduğumuz "Kaldırım Mühendisliği" sözünü hatırlatmıştır. Ancak günümüzde batılı ülkelerde çöp mühendisliği ya da Çöplük mühendisliği kavramları ve buna ilişkin meslekler gerçekten toplum hayatına girmiş durumdadır. (Garbage engineer, Landfill Engineer) Avrupa'da da henüz yeni olan bu ÇÖP MÜHENDİSLİĞİ kavramı ülkemizde de artık şakaya alınmaksızın öğrenilmeli ve tanınmalıdır.

ÇÖPLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Çöp konusunda dünyanın en başarılı ülkesi İsveç'tir. İsveç'te atıkların yalnızca yüzde 1'i çöplüklere gitmektedir. Geriye kalan yüzde 99'u madde veya enerji şeklinde tekrar değerlendirilerek ekonomiye kazandırılmaktadır. İsveç ülkesindeki çöpleri ayrıştırdıktan sonra yaktığı gibi, komşu ülkelerden de bu amaçla çöp ithal ederek çok büyük bir enerji tasarrufu sağlamaktadır. Elbette ki İsveç soğuk bir ülke olduğu için yakma sonucu elde edilen ısı enerjisi daha verimli olarak kullanılmaktadır. Bu nedenle çöp İthal etmesi rasyonel bir uygulamadır. Bu örnek çöplerin ciddi bir enerji kaynağı olduğunu uygulamak için verilmiştir. Kaldı ki çöplerin yakılması ile elde edilen enerjiden sadece ısıtmak için değil soğutmak için de yararlanılacak sistemler de devreye girmektedir. Böylelikle çöplerin yakılması sıcak ülkelerde bile fizibil olabilecektir.

Çöplerin değerlendirilmesinde bir başka radikal örnek de Mısır'ın Kahire şehrine ait uygulamadır. 1980'li yıllara kadar Kahire'de düzenli bir çöp toplama sistemi yoktu. Bu işi "Zabbaleen" denilen ve genellikle kıpti hiristiyan olan kişiler yapıyorlardı. Bu yoksul insanlar şehrin çöplerini toplayıp yaşadıkları bölgeye getiriyor ve çöpteki yiyecek artıklarıyla domuzlarını besliyor, diğer plastik ve metal gibi atıkları da ayrıştırıp satıyorlardı.

Bugün bile Zabbaleen'ler Kahire'de her gün üretilen çöpün 5000 tonunu topluyorlar.

Zabbaleen'lerin yaşadığı bölgenin adı ise Manshiyat Naser. Bu "Çöp Şehir"de yaklaşık 100.000 insan yaşamaktadır. Çöpler genelde erkekler tarafından toplanmakta, kadınlar ve çocuklar da ayrıştırma işlerinde çalışmaktadırlar. ‘Çöp Şehir’de her bir çöp parçası değerlendirilir. Yiyecek atıkları hayvanlar için ayrılır. Diğer atıklar ise ya onarılır ya da yeniden işlenmek üzere ilgili kurumlara satılır. Uygulanan bu yöntem çok basit ve ilkel olsa da verimliliği yüzde 90’lara varmaktadır.

(Manshiyat Naser hakkında 2009 yılında Garbage Dreams (Çöpten Hayaller) adlı bir belgesel yapılmıştır. "Al Gore Reel Current Ödülü"nü de alan bu belgesel Manshiyat Naser'ın bir çok turist tarafından ziyaret edilmesini sağlamıştır.)

ÇÖP (VEYA ÇÖPLÜK) MÜHENDİSLİĞİ

Çöplerin değerlendirilmesine ilişkin bu iki örnekten söz ettikten sonra esas amacımıza dönerek, bu sürecin mühendislik yönünü inceleyelim; Türkçe kaynaklarda ve literatürde böyle bir terimden pek söz edilmemektedir. Ancak yabancı kaynaklarda açık açık "Çöplük Mühendisliği" ve "Çöp Mühendisliği" terimleri kullanılmaktadır. Bu terimler dilimize "Atık Mühendisliği" olarak daha kibar bir şekilde tercüme edilebilirse de "Çöp" kavramının bizim için ifade ettiği her unsurun bu mühendislik sürecine dahil olabilmesi için "Çöp mühendisliği " denilmesi daha uygun olabilir. Adı her ne olursa olsun bu meslek önümüzdeki yılların en önemli mesleklerinden biri haline gelecektir. Sürdürülebilirlikten bahsettiğimiz günümüzde hızla artan tüketim, tüketilen maddelerin üretimi kadar, onların artıklarının doğru bir şekilde değerlendirilmesini de gerekli kılmaktadır. Bu sürecin doğru yapılması çok önemlidir. Yukarıda Kahire örneğinden söz ederken bu atıkların değerlendirilmesinin verimli bir şekilde yapıldığını belirtmiştik. Ancak o süreç verimli olsa da elbette ki doğru değildir. Nitekim Kahire yönetimi de günümüz modern yöntemlerini kullanarak, bu uygulamayı ortadan kaldırmak için yoğun çaba sarf etmektedir. Çünkü bir çok olumsuz yan etkileri mevcuttur.

İşte çöp Mühendisliği de bu sürecin çevreye, doğaya, insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde yapılmasını sağlayan esasları belirler ve uygular. Toplanacak ve toplanmış olan çöplerle ilgili mühendislik çalışmaları aşağıda belirtilen konuları içermektedir;

* Çöplerin daha toplanmadan üretildikleri yerlerde doğru sınıflandırılmasını sağlamak,

* Doğru yöntemlerle ve doğru araçlarla çöplerin toplanmasını ve taşınmasını sağlamak,

* Çöp toplama alanlarını dizayn etmek ve imar etmek,

* Toplanmış atık maddelerin değerlendirilmek üzere doğru kanallara sevkini sağlamak, örneğin geri dönüşebilecek maddeleri, yakılacak maddeleri doğru seçmek ve doğru kanallara yönlendirmek,

* Çöp toplama alanlarını, halk sağlığını ve çalışanların sağlığını ve güvenliğini olumsuz etkilemeyecek şekilde planlamak ve çalıştırmak,

* Çöp toplama alanlarında oluşabilen metan gazı, karbon monoksit gazı gibi tehlikeli gazların birikmesini ve patlamasını önleyecek tedbirler almak,

-Çöp yığınlarından toprağa ve oradan da yeraltı sularına kirli suların ve diğer sıvıların sızmasını ve karışmasını önlemek,

-Çöplerin değerlendirilmesi ile ilgili devletin, ulusal ve uluslararası kuruluşların belirlediği şartları, kuralları ve mevzuatları doğru şekilde yerine getirmek.

Bütün süreçlerde olduğu gibi çöplerin değerlendirilmesinde de bilimsel yöntemler kullanmak ve mühendislik çalışmaları yapmak, toplumda bir yük olan ya da istenmeyen bir nesne olan çöplerin değerli bir kaynağa dönüşmesini sağlayabiliyor. Bir yandan enerji üretme imkanı ortaya çıkarken öte yandan kağıt, plastik, cam, metal gibi maddeler de geri kazanılabiliyor.

Elbette bu konuda tam başarılı olmak için halkın sürdürülebilirlik konusunda bilinçlenmesi gerekiyor. Geri dönüşümün önemini bilen ve evden başlayarak hayatın her alanında çöplerin yerinde ayrıştırılmasını sağlayan toplumlar, İsveç örneğinde olduğu gibi çok güzel sonuçlar alabilmekteler. "Çöp Mühendisliği" de bu gibi ülkelerde en prestijli mesleklerden biridir.

Avatar
Adınız
Yorum Gönder
Kalan Karakter:
Yorumunuz onaylanmak üzere yöneticiye iletilmiştir.×
Dikkat! Suç teşkil edecek, yasadışı, tehditkar, rahatsız edici, hakaret ve küfür içeren, aşağılayıcı, küçük düşürücü, kaba, müstehcen, ahlaka aykırı, kişilik haklarına zarar verici ya da benzeri niteliklerde içeriklerden doğan her türlü mali, hukuki, cezai, idari sorumluluk içeriği gönderen Üye/Üyeler’e aittir.

banner112

banner111

banner110

banner109

banner108

banner106