Şu an iklim değişikliği ile mücadelede tek mekanizma olan ve sadece gelişmiş ülkelerin karbon azaltım taahhüdünde bulundukları 2012 sonunda bitecek olan Kyoto Protokolü'nün, Durban’daki 2011’in bu son toplantısında "Kyoto Protokolü II" şeklinde 2017 ya da 2020 yılına kadar uzatılması karara bağlandı. Bilindiği gibi bu mekanizmada, gelişmiş ülkeler karbon salınımlarını gelişmekte olan ülkelerdeki düşük karbon teknolojilerinin uygulanması sonucu elde edilen karbon kredileri ile azaltıyorlardı. Karbon borsasındaki değere bağlı olarak ton başına bir meblağ ödenerek gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere maddi kaynak sağlanarak düşük karbon teknolojilerinin finansmanına yardımcı olunuyordu. Kyoto Protokolünün uzatılmasına karşılık özellikle Çin, Hindistan ve Brezilya gibi gelişmekte olan ve karbon salınımları her geçen gün artan ülkelerin de taahhüt altına girmesi sağlanmış oldu. Bu artık Türkiye’nin de yükümlülük altına girmesi anlamına gelmektedir.
Anlaşmaya göre 2015 yılına kadar dünyanın tüm ülkelerini içine alacak olan bir azaltım yolu haritası çizilecek ve 2020 yılında da yürürlüğe konulacak. Açıkcası sürenin bu kadar geciktirilmiş olması gelişmekte olan ülkelere bir adaptasyon süresi bırakmaktı. Bu, her ne kadar istenen bir durum olsa da küresel ısınmanın 2 °C’nin altında tutulması için yapılması gereken karbon salınımı azaltım çalışmalarının 2020’den sonra daha da hızlı bir şekilde yapılması anlamına geliyor. Örneğin, azaltım çalışmaları 2012 yılından itibaren başlasaydı yaklaşık yüzde 5 oranında senelik bir azaltma sağlanması gerekecekti. Fakat 2020 sonrasına ötelenen bu çalışmalardan dolayı daha yüksek hızla karbon salınımı azaltımı yapılmasına ihtiyaç duyulacaktır.
Tüm ülkelerden iki senede bir karbon azaltımı konusunda yaptıkları çalışmaları raporlamaları isteniyor ve ilk raporlama 2014 sonunda olacak. Türkiye diğer ülkeler ile birlikte önümüzdeki dört yıl içinde karbon salınımlarını hangi oranlarda ve ne hızla azaltabilecekleri yönünde müzakerelerini yapacak ve 2020 yılına kadar alacakları taahhütleri belirleyecek. Bunun anlamı ilk defa tüm dünyanın karbon azaltımı yoluna giderek düşük karbon ekonomisine geçişin bir nevi temeli atılmış oldu. Kısacası bu hedefe yönelik ürün ve hizmet sağlayan firmalar gelişirken, düşük karbon teknolojilerine doğru yatırımların akmasını tetiklemesi ve karbon dengeleme piyasalarında da bir hareketlilik yaşanması anlamına gelmektedir. Artık hayatımızda karbonun bir finansal değeri olacak.
Bütün bunların Türkiye ve sanayicimiz açısından önemi nedir diye sormamız gerekiyor. Durban’da alınan kararlar aslında sadece sanayimizi değil her birimizin hayatını etkileyecek durumdadır. Ülkemiz açısından bakıldığında Türkiye’nin hızlı bir şekilde karbon envanterini çıkarması gerekmektedir. Özellikle elektrik üretimi, çimento, demir çelik, seramik, kireç, kağıt ve cam üretimi gibi CO2 yoğun tesislerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarının tesis seviyesinde izlenmesi önem kazanmaktadır. Sanayicilerimizin özellikle enerji verimliliği üzerine çalışmalara başlamaları, hem karlılıklarına pozitif etki yaratması hem de özellikle dış ticaret açığında en önemli girdi olan enerjinin azaltılması açısından önem arz etmektedir. Sanayi firmalarımızın ürettiği ürün ve hizmetlerden kaynaklanan karbon hesaplamalarını yaparak azaltım stratejileri geliştirmeli, karbon yönetimine gitmelidirler. Çünkü ölçemediğiniz bir şeyi yönetemezsiniz. Bunun yanında bilinçlenen tüketici davranışları ile oluşan Yeşil Pazar’da her bir ürünün doğaya ve iklim değişikliğine olan etkilerini hesaplamalarına da ihtiyaç duyulmaktadır. Bir sonraki yazımda bu alanda yapılabilecek ürün karbon ayak izi, Çevresel Ürün Beyanları (Environmental Product Declarations, EPD) ve AB Eko-etiketi (EU Ecolabel) gibi fırsatlardan bahsedeceğim.
