İş tatmini konusu çalışanlar için olduğu kadar işletmeler için de önemli bir konudur.
Çalışanların iş tatmininin yüksek olduğu işletmelerde “Personel Devir Oranı” da düşük olur. Uzun yıllar aynı işletmede çalışan insanlar özellikle işletmenin spesifik iş süreçlerinde deneyimli olurlar. Müşterileri ve müşteri beklentilerini iyi bilirler. Çalışanlar arasında iletişim de daha etkin olur. Böylelikle İşletmede verimlilik ve müşteri memnuniyeti gibi iş sonuçları da daha yüksek olur. İş tatmini düşük olan çalışanlar ise zaman içinde işten soğuyabilmekte ve işten ayrılmak istemektedirler. Ancak yeni bir iş bulamayan ya da yeni bir iş buluncaya kadar çalışmaya devam eden bu durumdaki çalışanların verimlikleri düşük olabilmektedir.
Öte yandan iş tatmini çalışanlar için de önemlidir. Zaman zaman çalışanlar, çalıştıkları iş yerinde aldıkları ücretden memnun olsalar bile işyerinden memnun olmaya bilirler. Özellikle üniversiteden yeni mezun olmuş gençlerin ilk iş yerlerinde yaşadıkları hayal kırıklıkları onların ilerideki iş hayatlarını da olumsuz etkileyebilmektedir. İş tatmini yüksek olan çalışanlar ise psikolojik olarak da rahat olurlar. İşlerini daha kolay öğrenirler. Arkadaşlarıyla ve müşterilerle ilişkileri daha iyi olur. Onlarla gereksiz tartışmalara girmezler. İşlerini sever ve iş süreçlerine katkıda daha hevesli olurlar. “Mutlu insanlar daha güzel şeyler üretirler.”
İŞ TATMİNİNİ ETKİLEYEN UNSURLAR
DOĞRU İNSANIN DOĞRU İŞTE OLMASI İşe alma sürecinde işe doğru insanın seçilmesi çok önemlidir. İşe bir insanı seçerken diploma, diploma derecesi, bilgi, zeka, deneyim gibi en çok bakılan unsurların yanında kişilik özellikleri de dikkate alınmalıdır. Örneğin bu yukarıda saydığımız unsurlar konusunda hiç bir farkı olmayan aynı meslekteki iki mühendisi ele alalım. Bunlardan birini pazarlama diğerini de laboratuvar için işe alacağımızı varsayalım. Bu mühendislerden hareketli olan, seyahat etmeyi seven insan ilişkileri çok iyi olan, daha sosyal olan pazarlama sürecinde değerlendirilmelidir. Detaylara önem veren, daha analitik düşünebilen, daha araştırmacı olan da laboratuvarda değerlendirilmelidir. Bunun tersini yaptığımızda her iki mühendis de başarısız olabilir. Zamanla iş tatminsizliği ortaya çıkar. Günümüzde çalışanların bu tür kişilik özelliklerini ortaya çıkaran bir çok psikoteknik metodlar kullanılmaktadır.
ÜCRET Çalışanların ücretleri de iş tatminini etkileyen bir faktördür. Çalışanlar kendi aldıkları ücretleri aynı işi yapan insanların diğer işyerlerinde aldıkları ücretlerle, aynı işyerinde benzer seviyede olan ya da benzer işleri yapan arkadaşlarının aldıkları ücretlerle karşılaştırırlar. Aradaki olumsuz farklar maddi olarak çok değer ifade etmese de çalışanın moralini bozabilir. Kendisinin daha az önemli olduğunu ya da başarısız olduğunu düşünebilir. Öte yandan ödenen primler ya da ödüller de çalışanların iş tatminini yükseltir.
TANIMA-TAKDİR Çalışanlar yaptıkları işlerden elde edilen iyi sonuçları gördüklerinde mutlu olurlar. Bu sonuçların amirleri ve arkadaşları tarafından farkedilmesini isterler. Yapılan araştırmalar çalışanları, maddi kazanımların dışındaki bazı faktörlerin de motive ettiğini göstermektedir. Başarılı, işini seven, fedakarca çalışan bir kişi bu özelliklerinin yöneticileri tarafından takdir edilmesini ister. Böyle bir çalışan takdir edilmez ve başarısız arkadaşlarıyla aynı muameleyi görürse zaman içerisinde “işten soğuyabilir” ve iş tatminsizliği ortaya çıkabilir.
KARİYER Çalışanlar için en önemli konulardan biri de terfi etme arzusudur. İşyerinde bir kariyer sistemi olması çok önemlidir. Çalışanlar bu sisteme göre hangi şartları yerine getirdiklerinde, hangi yollarla, ne kadar zamanda ve başka hangi kriterlere göre, nerelere terfi edebileceklerini bilmelidirler. Böyle bir sistemin olmadığı işyerlerinde sadece amirlerin subjektif kararlarıyla ve adalet gözetmeksizin yapılan terfi işlemleri sonucunda yükselmesi gereken mevkiye yükseltilmeyen başarılı çalışanlarda zaman içerisinde iş tatminsizliği oluşabilir.
İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI Doğru insan kaynakları uygulamaları iş yerlerinde çalışanların işlerini sevmelerinde, başarılı olmalarında, motivasyonlarının artamasında çok önemli bir etkendir. Modern insan kaynakları uygulamalarında insan kaynakları departmanı çalışanlar için adeta bir danışman şirket gibi çalışır. Çalışanların işyerinde mutlu olmalarını sağlamak için her türlü imkanı araştırarak yerine getirmeye çalışır. Gerektiğinde tek tek bireylerle ilgilenerek olası iş tatminsizliği sorunlarını ortadan kaldırmaya çalışır.
İŞLETME KÜLTÜRÜ İşletme ortamında var olan dostluk, arkadaşlık, yardımseverlik, işyerine bağlılık, işini, amirlerini, astlarını ve arkadaşalarını sevmek gibi yazılı olmayan bazı değerler çalışanları mutlu edebilmektedir. Bunun tersi, kıskançlık, arkadaşlar ve gruplar arasındaki çatışmalar, haksız uygulamalar gibi iş yerini “Cadı Kazanı”na çeviren uygulamaların olduğu işletmelerde çalışanların iş tatmini azalabilir.
İŞYERİ FİZİKSEL ORTAMI Çalışanların motivasyonu için iş yerinde en azından havalandırma, temizlik, normal ortam sıcaklığı, gerekli ışık gibi “Hijyenik Faktörler”in var olması gerekir. Verilebilecek yemek, kahvaltı, çay, kahve gibi içecekler de insanların işlerini sevmelerinde önemli faktörlerdir.
