Günümüzde insanların yaşamlarında karşılaştıkları en önemli sorunlardan biri de strestir. Öyle ki bu sorun kişilerin özel hayatlarını etkilediği gibi iş hayatlarını da olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle kişisel olarak stresten korunmamız gerektiği gibi yöneticiler olarak işyerlerimizde de stres kaynaklı problemleri önlemeye çalışmamız gerekir. Yani günümüz iş hayatında yöneticilerin işletmelerde bir de STRES YÖNETİMİ sorumlulukları bulunmaktadır.
• İŞYERLERİNDE STRES KAYNAKLARI
İşletmelerde iş süreçlerini, insan ilişkilerini, işletmenin sahip olduğu kültürel değerleri zaafa uğratan stres kaynaklarının belirlenmesi ve ortadan kaldırılması yönetim kademelerinin en önemli görevlerinden biri olmalıdır. İşyerlerinde stres kaynakları ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI ve KİŞİSEL STRES KAYNAKLARI olarak iki başlık altında incelenebilir.
Bu ayki yazımızda işletmelerdeki bu stres kaynaklarını ele alacağız. Ancak aşağıda konuyla ilgili bir çok detaydan söz etmeden önce altını çizerek belirtmeliyim ki bir işletmede öncelikle yönetim kademeleri ve özellikle bir üst amirler kendileri astları için stres kaynağı olmamaya özen göstermelidirler. Çünkü yöneticilerin bazı yanlış tutumları ve hatalı uygulamaları çalışanların stres yaşamalarına neden olabilmektedir. Yönetim kademelerinin neden olduğu örgütsel stres kaynaklarını aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
- ÖRGÜTSEL STRES KAYNAKLARI Öncelikle yöneticilerin gergin olmaları ve stresli olmaları çalışanları da strese sokabilmektedir. Bir çalışanın sahip olduğu bilgi, yetenek ve kişisel özellikler yaptığı işin gerekleri için yeterli değilse o çalışan sürekli bir stres altında olabilir. Bu kişi yanlış görevlendirilmiş demektir. Ya da bunun tersine kişiye verilen görevlerin ve sorumlulukların gerekleri, kişinin sahip olduğu bilgi, yetenek ve kişisel özelliklerin çok altında ise yine bu kişiler de yanlış görevlendirilmiş demektir ve bu kişiler de iş tatminsizliği ve stres yaşayabilirler.
Bazen kişilerin görev tanımları, sorumlulukları, yetkileri açık ve net şekilde belli değilse bu kişiler strese girebilmektedirler.
Gereğinden fazla uzun ve sık sık yapılan toplantılar bazı çalışanlar için stres kaynağı olabilmektedir.
İş yükünün fazla olması ya da az olması çalışanları strese sokabilmektedir.
Ast üst arasındaki ilişkiler ve yine departman veya takım arkadaşları arasındaki çatışmalar, çalışanlar için stres kaynağı olabilmektedir.
İşyerinde fiziksel ortamın kötü olması ve hijyenik şartların yerine getirilmemiş olması çalışanları strese sokabilmektedir.
Kullandıkları ekipmanların, iş araçlarının, makinaların eski, yetersiz, bozuk olması insanların görevlerini tam olarak yapamamasına ve strese girmelerine yol açabilmektedir.
Yöneticilerin baskılı tutumu, astlarını çok yakından takip etmeleri, onlara güvenmemeleri, yetki vermemeleri, sürekli kontrol etmeleri çalışanlar için bir stres kaynağıdır.
Tersine yöneticilerin astlarına çok uzak ve ulaşılmaz olmaları, onlarla ilgilenmemeleri de stres kaynağı olabilmektedir.
Yöneticilerin astların yaptığı hatalar konusunda gösterdikleri yanlış tutum ve aşırı reaksiyonlar, onların strese girerek daha büyük yanlışlar ve hatalar yapmalarına sebep olabilmektedir.
Müşteri, tedarikçi, teşaron, denetçi gibi işletme dışından gelen insanların yanlış tutum ve davranışları da çalışanlar için bazen stres kaynağı olabilmektedir.
Yöneticilerin, süreçlerin ve takımların performanslarına odaklanmak yerine kişilerin performanslarına odaklanmaları kişileri strese sokabilmektedir.
Uzun oryantasyon dönemleri ya da çok sık departman ve görev değişiklikleri de çalışanların işe uyum sağlamalarını engelleyerek stres kaynağı olabilmektedir.
Hak ettiği halde terfi edememe, kendisine haksızlık edilmesi, işten atılma korkusu çalışanları strese sokabilmektedir.
Özellikle daha önce başka işyerlerinde çalışmış olan insanların yeni geldikleri işyerlerinde işletme kültüründen kaynaklanan uyum sorunları onlar için stres nedeni olabilmektedir.
Aynı şekilde bir kişinin doğduğu, büyüdüğü ve yaşadığı sosyal çevrelerden kazandığı kültürel özelliklerin, işletme genelindeki insanlarla uyumlu olmaması da o kişiyi strese sokabilmektedir.
Bir çalışana ücret konusunda haksızlık yapılması ya da çalışanın maaşını zamanında alamaması da bir stres kaynağı olabilmektedir.
İş yoğunluğundan veya başka nedenlerden dolayı tatil yapamaması da çalışan için önemli bir stres kaynağı olabilir.
• KİŞİSEL STRES KAYNAKLARI
Kişisel stres kaynakları, genellikle işyeriyle ilgili olmayan ve kişinin kendi özellikleriyle ilgili stres kaynaklarıdır. Ekonomik problemler, eşiyle anlaşamama ve diğer ailevi problemler, hastalıklar, yakınlarının hastalığı, yakınlarının ölümü, boşanmalar, nişanlıdan ya da sevgiliden ayrılmalar, anne babaların ayrılması, yaşadığı ev ortamının ve konforunun güzel olmaması ve işyerine uzak olması, engelli aile üyelerinin olması gibi birçok özel neden kişiler için ciddi stres kaynağı olabilmektedir.
Kişisel stres kaynakları her ne kadar kişilerin özel hayatıyla ilgili olsa da işyerlerini önemli ölçüde ilgilendiren bir husustur. Bu konuda birinci kademedeki yöneticiler ve insan kaynakları yönetimi duyarlı olmak zorundadırlar. Kişilerle özel olarak ilgilenmeleri, gerekli hallerde bu insanların profesyonel sağlık yardımı almalarına ön ayak olmaları işletmenin insan kaynağının korunması bakımından önemlidir.
