Ticari uyuşmazlıklarda, taraflar arasındaki anlaşmazlıkların dostane yollarla çözümlenmesini sağlayan alternatif uyuşmazlık çözüm yolu olarak arabuluculuk öne çıkıyor. İstanbul Ticaret Odası’nın Tahkim Merkezi (İTOTAM), uyuşmazlık taraflarından en az birisinin oda üyesi olması halinde hukuk uyuşmazlıklarının çözümünde taraflara yardımcı olacak arabulucu ve uzman atarak sorunun çözümü konusunda aktif çalışmalar yapıyor. Arabuluculuk Kuralları, tarafların aralarındaki uyuşmazlıkları devlet mahkemeleri veya tahkimden önce dostane yollarla etkili bir şekilde çözüme kavuşturmalarını sağlıyor.
Ayrıca, ulusal veya uluslararası bir uyuşmazlığın tarafı olanların, İTOTAM tarafından yetkilendirmiş hakemlerin davaya bakmasını öngören tahkim yolunu kabul etmeleri halinde de, tahkim yoluyla adli mahkemelere göre daha hızlı ve ucuz biçimde sonuç alınıyor. İTOTAM Divan Başkanvekili Prof. Dr. İlhan Helvacı’dan merkezin çalışmaları hakkında ayrıntılı bilgi aldık.
MEVZUATIMIZ İHTİYAÇLARA UYGUN
- Sayın Helvacı, tahkimin hukuki alt yapısı nasıldır?
- Türk hukukunda milletlerarası tahkim ile ilgili düzenlemelerin başında 4686 Sayılı Milletlerarası Tahkim Kanunu gelmektedir. Milletlerarası Tahkim Kanunu (MTK) UNCITRAL Model Kanun esas alınarak hazırlanmıştır. Milletlerarası Tahkim Kanunu, milletlerarası tahkimin uygulaması ve ihtiyaçlarına uygundur. Milletlerarası olmayan tahkimi düzenleyen hükümler ise, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda ele alınmıştır.
İç tahkimi düzenleyen 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun tahkime ilişkin maddeleri de aynı şekilde UNCITRAL Model Kanununda alınmıştır. Böylece sadece milletlerarası tahkim değil, iç tahkimi düzenleyen hükümlerimiz de milletlerarası tahkim uygulaması ve uygulamanın ihtiyaçlarına uygun hale gelmiştir.
DAVA UZUN SÜRERSE ADİL OLMAZ
- Ticari davalarda nasıl bir kolaylık sağlıyor?
- Tahkimin en büyük avantajları hızlı sonuç verme, gizlilik ve uzman hakemler tarafından yargılamanın yapılabilmesidir. Günümüzde davalar çoğu kez adil yargılanma hakkına uygun biçimde sonuçlanamamaktadır. Zira adil yargılanma hakkı uyuşmazlıkların makul süre içinde bitirilmesini de öngörmektedir. Bir taraftan her yıl açılan davaların çoğalması, diğer taraftan hâkim sayısının yeterli olmaması bu gecikmenin en önemli sebepleridir.
Buna karşılık ticari uyuşmazlıkların hızlı ve etkin bir şekilde çözümü gerekmektedir. Bu amaçla uyuşmazlıkların çözümü için tahkime başvurulur. Bunun yanında tahkimde taraflarca seçilecek hakemler uyuşmazlık konusunda uzman kişiler olabileceği için daha kısa sürede, daha doğru karar verilebilmesi mümkündür. Ticari uyuşmazlıklarda taraflar çoğu kez aralarındaki uyuşmazlığın ve bu uyuşmazlık sonunda verilen kararın aleni olmasını istemezler. Tahkimde aleniyet söz konusu olmadığı için, uyuşmazlığın çözüm süreci ve verilen kararın gizli kalması mümkündür. Gizlilik de tahkimin olumlu yönlerinden birisidir. Tahkim yargılaması daha basit ve çoğu kez daha hızlıdır. Tahkim yargılamasının hızlı olması ve adalete daha erken kavuşulabilmesi zaman kaybını önleyeceği için bu tahkimin daha ucuz olmasını da sağlayabilir.
HAKEM KARARLARI KESİNDİR
- Sistem nasıl işliyor? Kaç kişi hakem oluyor, hakemler nasıl belirleniyor, sonuç mahkeme sonucu yerine geçiyor mu?
- Tahkim davaları bir ya da üç hakemle görülebilmektedir. Bu sayı tarafların tahkim şartında belirtilen hakem sayısına göre belirlenir. Tek hakemli uyuşmazlıklar için taraflar hakemi belirleyemiyorlarsa, hakemi İTOTAM Tahkim Divanı belirler. Üç hakemli uyuşmazlıklarda, davacı ve davalı taraflardan her biri birer hakem atar ve bu iki hakemin üçüncü yani başhakemi belirlemesi istenir. Bu iki hakemin başhakemi belirleyememesi halinde başhakem İTOTAM Tahkim Divanı tarafından belirlenir. Tahkim şartında uyuşmazlığın kaç hakemle, görüleceği belirtilmemiş ve taraflar bu hususta aralarında anlaşamıyorlarsa hakem sayısı İTOTAM Tahkim Divanı tarafından belirlenir.
Hakem kararları ilam hükmündedir, başka bir deyişle hakem kararları mahkeme kararı gibi icra edilebilme kabiliyetini haizdir.
TOPLAM 218 TAHKİM DAVASI GÖRÜLDÜ
- İTOTAM’da çözülen dava sayısını bizimle paylaşır mısınız?
- İstanbul Ticaret Odası 1979 yılından 2014 yılına kadar tahkim bürosu nezdinde 2014 yılından sonra ise İstanbul Ticaret Odası Tahkim Merkezi (İTOTAM) nezdinde tahkim hizmeti vermektedir. İTO’da 1979 yılından 2014 yılına kadar 197, 2014 yılından bu güne kadar ise 21 tahkim davası görülmüştür.
BAYİLİK SÖZLEŞMELERİ SORUNLU
- En çok hangi konularda hakemlik müessesine başvuruluyor?
- En çok başvurulan konular arasında bayilik/distribütörlük sözleşmeleri, hisse alım/satış sözleşmeleri, inşaat sektörüne ilişkin sözleşmelerden doğan anlaşmazlıklar sayılabilir.
TAHKİME BAŞVURULAR ARTACAK
- Türkiye'deki ticaret erbabı, tahkimin faydalarını biliyor ve bu yöntemi yeterince değerlendiriyor mu?
- Tahkim, Türkiye’de her geçen gün daha fazla biliniyor. İleriki yıllarda tahkime başvuru oranının artmasını bekliyoruz.
DÜNYADA YAYGIN TERCİH EDİLİR
- Dünyadaki ticari hakemlik müessesinin durumu nedir?
- Dünyada tahkim ticari uyuşmazlıklarda ağırlıklı olarak uluslararası firmalarca tercih edilen bir alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Özellikle kurumsal tahkim hizmetleri yerel tahkim merkezleri ve ticaret odaları nezdinde verilmektedir.
Türk Sözleşmeler Hukuku kitabını İngilizce yayınladı
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlhan Helvacı’nın İngilizce olarak kaleme aldığı ‘Turkish Contract Law’ (Türk Sözleşmeler Hukuku) adlı kitap büyük ilgi uyandırdı. Sözleşmeler Hukuku’nun en teknik ve anlaşılması güç konularını bile sade ve anlaşılır bir dille anlatan kitap, Borçlar Kanunu’nun sözleşmelere ilişkin hükümleri konusunda da bir rehber niteliği taşıyor. İnternet ortamında elektronik kitap (e-book) olarak da erişilebilen eser, dünyanın hukuk alanındaki önde gelen yayınevlerinden Alman Springer tarafından yayınlandı.
2016-2017 eğitim öğretim yılında İngiltere’de Oxford Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde 3 dönem boyunca misafir öğretim üyeliği yapan Prof. Dr. İlhan Helvacı “Turkish Contract Law” isimli kitabıyla Türk Sözleşmeler Hukuku’na dair önemli bir eksikliği gidermeyi amaçladığını söyledi.
Prof. Helvacı, ‘’Eser, yabancı yatırımcılar ve onların hukukçuları da dahil olmak üzere geniş bir okuyucu kitlesine hitap ediyor. Özellikle Türkiye’ye yatırım yapmak isteyen yabancı şirketler ve onların hukukçuları Türk Sözleşmeler Hukuku’nun temel ilkelerini bu eser sayesinde öğrenebilecekler. Yabancı yatırımcılara hukuki danışmanlık hizmeti veren Türk hukukçuları da bu eserden yararlanabilecekler’’ dedi.
KİTAP 34 BÖLÜMDEN OLUŞUYOR
Prof. Dr. İlhan Helvacı, Türk Borçlar Kanunu’nun İsviçre Borçlar Kanunu’ndan alınmış olması nedeniyle kitabın yazımında Türkçe kaynakların yanı sıra Fransızca ve Almanca kaynaklardan da yararlandığını belirtti. Eser 5 ana başlık altında 34 bölümden oluşuyor.
Hukuk derslerini web sitesinde yayınlıyor
Prof. Dr. İlhan Helvacı, bu yıl bir ilke imza atarak verdiği dersleri kendi internet sitesinden yayınlamaya başladı. Miras Hukuku derslerini altyazılı olarak da öğrencilerin erişimine sunan Helvacı, “Dersleri kamera kaydına aldırıp internet sitemize yüklüyoruz. Bunun için bir ekip oluşturduk. Alt yazılı olarak da izlenebilen dersler, özellikle Erasmus programıyla gelen yabancı öğrenciler ile diğer yabancı uyruklu öğrencilere büyük kolaylık sağlıyor. Bu sistem engelli öğrencilerimizin de dersleri takibini kolaylaştırdı” dedi.
Bu yılki öğretim yılında verdiği Miras Hukuku derslerinin tümünü kayıt altına alan Prof. Helvacı, dersleri alt yazılı ve alt yazısız seçenekleriyle www.ilhanhelvacidersleri.com sitesine yüklüyor. Bu sistem sayesinde öğrencilerin not peşinde koşmaktan da kurtulduğunu söyleyen Prof. Helvacı, “Öğrencilerimiz kimi zaman dersleri kaçırabiliyor. Engelli öğrencilerimiz ise türlü zahmetlere katlanarak derslere gelmeye çalışıyor. Bu sistem sayesinde öğrenciler kaçırdıkları dersleri internet üzerinden takip edebiliyor; dersleri tekrar tekrar izleyebiliyor. Ayrıca öğrencilerimiz ders notlarına da pdf formatında ulaşabiliyor.
Ayrıca eski bilgilerini tazelemek isteyen veya bu alana yeni yeni ilgi duyan hukukçular, hatta hukukçu olmasalar da miras hukukuna ilgi duyan herkes ücretsiz olarak erişilebilen internet sitemizden yararlanmak imkânına sahipler” diye konuştu.
