Teknolojik yatırımlar ve yeraltına alınacak şebeke kayıp-kaçağı önleyecek

ARİF ESEN

Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) Genel Müdürü Mükremin Çepni, Türkiye’de ortalama elektrik kayıp-kaçağının 17.2 olduğunu söyledi. Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman ve Şırnak illerinde elektrik dağıtımı yapan Dicle EDAŞ’ta 2014 verilerine göre ortalama kayıp-kaçak oranının yüzde 75.1 olduğunu belirten TEDAŞ Genel Müdürü Çepni, “Elektrik dağıtımı 21 bölgede özelleştirildi. Kayıp-kaçak oranlarının aşağıya çekilmesi için çalışmalar yapılıyor. Elektrik hatları yer altına alınarak kayıpların önüne geçilecek” dedi. Enerji ithalatının aşağıya çekilmesi için yerli yenilenebilir kaynakların daha çok devreye sokulması gerektiğini belirten Çepni, “Sayıları 6.5 milyonu bulan cadde ve sokaklardaki mevcut armatürlerin LED armatürlerle değiştirilmesi planlanmaktadır. Bu proje ile genel aydınlatmada yüzde 40 tasarruf sağlanacaktır. Böylece yılda 400 Milyon TL dolayında tasarruf edilecektir” dedi.

- 2014 verilerine göre Türkiye’de elektrik üretimi ağırlık olarak termik santrallar aracılığıyla gerçekleştiriliyor. Elektrik enerjisi üretiminde doğalgaz santralları yüzde 47.9 payla ilk sırada yer alıyor. Kömürle çalışan termik santralların üretimdeki payı yüzde 30.3, hidroelektrik santrallarının payı yüzde 16.1. Tablo 1’de de görüldüğü gibi toplam elektrik üretimimizin yüzde 79.5’unu termik kaynaklardan sağlıyoruz. Toplam elektrik üretiminde RES’lerin payı yüzde 3.4, GES’lerin payı yüzde 0.01. Jeotermal kaynakların payı ise yüzde 0.9’dur. Türkiye 2014 rakamlarıyla 7.953.3 GWh elektrik enerjisi ithal etmiştir.

- Türkiye’de 2014’ün kesinleşmemiş verilerine göre toplam net tüketimin yüzde 46.8’i sanayide kullanılmaktadır. Tablo2’de de görüleceği gibi meskenlerde yüzde 22.2’si tüketilirken, aydınlatmada bu oran yüzde 1.9’dur.

- Elektrik dağıtım sisteminde en büyük kayıp-kaçak Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde faaliyet gösteren Dicle EDAŞ’ın hizmet alanında görüyoruz. Diyarbakır, Mardin, Siirt, Şanlıurfa, Batman ve Şırnak illerinde elektrik dağıtımı yapan Dicle EDAŞ’ta 2014 verilerine göre ortalama kayıp-kaçak oranı yüzde 75.1. Bitlis, Hakkari, Muş ve Van illerinde faaliyet veren Vangölü EDAŞ’ın hizmet alanındaki ortalama kayıp-kaçak ise yüzde 61. Doğu Anadolu’da yedi ilde dağıtım faaliyeti gösteren Aras EDAŞ’ın hizmet alanında ise kayıp-kaçak oranı yüzde 26.5. Bu üç dağıtım alanı en sorunlu bölgelerdir.

İller bazında Mardin yüzde 86.9 elektrik kayıp-kaçağı ile ilk sırada yer alıyor. Mardin’i sırasıyla Şırnak (Yüzde 79.2), Hakkari (Yüzde 75.9), Şanlıurfa (Yüzde 73) ve Diyarbakır (Yüzde 72.1) izliyor.

En az kayıp-kaçağın olduğu iller ise sırasıyla şöyle: Bolu (Yüzde 3.3), Erzincan (Yüzde 4.4), Bilecik (Yüzde 4.8), Elazığ (5.2), Bursa (Yüzde 5.5), Tekirdağ ve Gümüşhane (Yüzde 5.6). En az elektrik kayıp-kaçağının (yüzde 6.3) gerçekleştiği bölge ise Edirne, Kırklareli ve Tekirdağ’da faaliyet gösteren Trakya EDAŞ’ın hizmet alanı.

Şebeke kaybı ve kaçak kullanım miktarları tam ayrıştırılamamaktadır. Dağıtım sistemindeki toplam kayıp-kaçak ise 31.063.9 GWh olarak tesbit edilmiştir. Tüm Türkiye’de kayıp-kaçak oranı yüzde 17.2.

- Tüm dağıtım şirketlerinin işletme hakkı özel sektöre devredilmiştir. EPDK'nın belirlediği ödenekler çerçevesinde, dağıtım şirketlerince teknolojik yatırımların yanı sıra şebekenin yeraltına alınması çalışmalarına devam edilmektedir. Bu çalışmaların şebeke kaybının azaltılmasına olumlu katkı sağlaması beklenmektedir.

- 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun 15. Maddesi kapsamında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ile birlikte, dağıtım şirketlerinin; yatırım faaliyetleri, işletme ve bakım faaliyetleri, genel aydınlatma faaliyetleri, bilişim ve şebeke işletim sistemleri altyapısı, teknik ve ticari hizmet kalitesi, müşteri hizmetlerine ilişkin faaliyetler, mal ve hizmet alımı ve satımı faaliyetleri ana başlıkları altında incelenmesi ve denetlenmesine devam edilmektedir.

- Ülkemizde yerli fosil yakıtlı santrallar ile yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üreten santrallar toplam kurulu gücün yaklaşık yüzde 55'ini oluşturmaktadır. Bunun yüzde 42'si yenilenebilir enerji kaynaklarından elde edilmektedir. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılması amacıyla yerli kaynaklardan, özellikle de ülkemizde önemli bir potansiyeli alan güneş, rüzgar, hidroelektrik, jeotermal gibi yenilenebilir enerji kaynaklarından azami ölçüde faydalanılmasına yönelik çalışmalara devam edilmektedir.

Enerji ithalatının azaltılması konusundaki önemli başlıklardan biri olan enerji verimliliği ve tasarrufunun artırılmasına yönelik çalışmalara da hız verilmiştir. Bunlardan LED Dönüşüm Projesi ile yeni kurulacak aydınlatma tesislerinde LED armatürler kullanılması ve bir program çerçevesinde sayıları 6.5 milyonu bulan cadde ve sokaklardaki mevcut armatürlerin LED armatürlerle değiştirilmesi planlanmaktadır. Projenin 10 yılda tamamlanması ve yüzde 40 tasarruf (yılda 400 Milyon TL dolayında) sağlanması hedeflenmektedir.