Ülkelerimizin ticaret hacmi birkaç kat artabilir

- Hem Rusya hem de Ukrayna ekonomilerini geliştirmek için yüksek potansiyele sahipler. Bu potansiyellerini de son 20 yıldır iyi bir noktaya kadar kullanabildiklerini görebiliyoruz. Özellikle demir perdenin ortadan kalkması ve soğuk savaşın bitmesinden sonra hızlı bir tempoya girdiler. Son yıllarda iki ülke arasındaki politik tansiyon ekonomik gelişmelerini gölgeledi. Politik çatışmalar ekonomik gelişmenin geride kalmasına sebep oldu. Ben bu çatışma halinin, sadece insani sebeplerle değil, Türkiye’nin de içinde bulunduğu bu bölgenin ekonomik olarak gelişmesini sürdürülebilmesi için de derhal son bulmasını arzu ediyorum. Türkiye’ye de baktığımız zaman, sürekli çatışmaların olduğu bir bölgede değil komşularının zenginleştiği, refah seviyesinin arttığı bir bölgede yaşıyor olmayı ister Türkiye doğal olarak.

- Rusya’da ekonomik gelişme olması için bölgedeki politik problemlerin bir an önce çözülmesi lazım. Uluslararası kamuoyu ve ülkelerin, Rusya’nın yasadışı biçimde Kırım’ı işgal etmesine karşı aldığı önlemlerin Rusya ekonomisi üzerindeki etkisi hissedilmeye başladı. Ama bu sadece Rusya üzerinde hissedilmiyor. Rusya uzun zamandır küresel ekonominin önemli bir parçası olduğu için, oradaki sorunlar bütün ülkeleri etkileyecek şekilde, küresel ekonomiye de yansıyor. Yani, alınan önlemler sadece Rusya’yı cezalandırmıyor. Ne kadar çabuk politik çözüm bulunursa o kadar hızlı ekonomik gelişme olacak. Tabii, söylediğimiz şey kendiliğinden olmaz, bunun için bir çabaya ihtiyaç var. Ülkeleri yöneten otoritelerin, politikacıların, kendi ülke ekonomilerini, küresel güçlerin gelebileceği ve ekonomik temelleri ilişkilendirebileceği şekilde modernize etmeleri ve piyasalarını açmaları gerekir.

- Avrupa ekonomisi söylediğiniz gibi yükselişe doğru bir trend gösteriyor. Özellikle 2008’deki küresel ekonomik kriz Avrupa’nın ekonomisini çok olumsuz etkiledi. Bu etkileri önce bir hazmetmek sonra da bunun etkilerini olumluya çevirmek lazım. Yani yükselişe geçecek trende çevirmek tabi ki vakit aldı. Özellikle finans sektöründe yapısal reformlara gitmek icap etti. Çalışan haklarıyla alakalı, emeklilik sosyal güvenlik haklarıyla ilgili birtakım yapısal sorunların çözülmesine yönelik reformların,  düzenlemelerin yapılması gerekiyordu. Avrupa’nın iç piyasadaki durumunun daha sağlam bir zemine oturması için bunlar gerekiyordu. Bunların hepsini yapmak zaman aldı ama şimdi meyvelerini almaya başladık.

Avrupa Birliği’nde genel olarak durum iyi ama hala bazı ülkeler krizi yaşamaya devam ediyorlar. Elbette hiçbir ülke sonsuza kadar kriz içinde yaşamak istemez. Yunanistan’da yeni hükümet, aldığı tedbirlerle krizden çıkma çabasında. Bunun için de hep beraber çalışıyorlar. Böyle bir şey görüyoruz en azından.

Şunu söyleyebilirim ki Euro sağlam ve sağlıklı bir para birimi. Euro bölgesine dahil olan diğer ülkelerde de yapısal reformlar öncü ülkeler gibi yolda. Onlar da bu konuda iyi yolda. O nedenle ben iyimserim. Avrupa’nın ekonomisi için ben iyimserim ama Rusya ve Ukrayna ekonomisi için söylediğim şeyler Avrupa için de geçerli. Çalışmaya devam etmemiz lazım. Sadece günü kurtarmak için değil aynı zamanda gelişme için ileriye doğru büyüme için de çalışmamız lazım. Sadece hayatta kalmak değil gelişerek büyümek lazım.

- Sizin de grafiklerde gösterdiğiniz gibi Hollanda’nın büyümesinde olumlu gelişme görülüyor ve bundan da çok mutluyum. Hollanda 2008’deki krizden çok ciddi bir şekilde etkilendi. Bunun sebebi de Hollanda’nın çok geniş bir hizmet ve finansal piyasasının olması. Tabi ki bu piyasalar küresel ekonomiye açık bir şekilde bağlı. Dolayısıyla küresel bir kriz Hollanda’yı diğer ülkelerden daha fazla etkileyebiliyor. Daha sert bir iklim oluşmasına sebep oluyor. Çünkü Hollanda’nın üstün olduğu sektörler asıl olarak hizmet ve finans sektörleri. Dolayısıyla yapılacak reformlar ve yeni duruma adapte olmak için Hollanda’nın diğer ülkelerden daha fazla zamana ihtiyacı oluyor. Evet görüyoruz, büyüme oluyor ama diğer ülkelere göre daha yavaş oluyor bu. Çünkü dış piyasalara çok bağımlı.

Sadece dış yatırımlar, doğrudan yatırımlar etkilemiyor Hollanda’nın durumunu. Aynı zamanda kendi iç piyasasına yönelik reformların, düzenlemelerin uluslararası piyasalara olan etkisi de oradaki durumda etkili oluyor. Dolayısıyla buna bir entegrasyon anlayışıyla bakmak lazım.

Hollanda çok açık bir ekonomi olduğu için dünyadaki tüm gelişmelerden olumlu ve olumsuz etkileniyor. Diğer ülkelere tavsiye edildiği gibi Hollanda’nın da kendi içinde bir reform ajandası var. Özellikle sosyal güvencelerle ilgili olarak, aynı sosyal güvenlik sisteminin insanların güvencelerini ortadan kaldırmayan ama serbest piyasayı da çok fazla baltalamayan bir ortak noktasının bulunması yönünde eğilim var. Hollanda’nın şu anda ekonomide izlediği prensiplerden bir tanesi de inovatif yani yenilikçi olmak. Yüzünü hep dışarıdaki piyasalara dönük tutmak, kendi yenilikçi anlayışlarıyla uluslararası piyasalara entegre olmak.

- Hollanda ekonomisinin bu yıl yüzde 1.25 oranında büyüyeceği tahmin ediliyor

- İki ülke arasındaki ekonomik ilişkiler çok eski, çok uzun bir tarihe dayanıyor. Aynı zamanda da derin. Türkiye-Hollanda arasındaki ekonomik ilişkinin yelpazesi çok geniş. Türkiye’de, tekstilden tarıma, ağır sanayiye kadar birçok alanda faaliyet gösteren çok sayıda Hollandalı firma var. Dolayısıyla ekonomik ilişkilerin uzun bir tarihe sahip olması sağlam ve düzgün bir yatırım alanı da yaratıyor iki ülke arasında. Hollanda, Türkiye için bir takım istatistikler bazında hep ilk üçte yer alıyor. Özellikle Türkiye’de doğrudan yatırım yapan ülkeler arasında ilk üçte. Bazen birinci bazen ikinci o sıra konjonktüre göre değişiklik gösteriyor ama Türkiye, doğrudan yatırımda hep ilk üçtedir.

Biz Türk firmalarının da Hollanda’da yatırım hacimlerinin artmasını istiyoruz. Bunun için de çalışıyoruz. Mesela Ülker grubu Avrupa’da ve dünya piyasasında önemli bir atılımda bulunurken Hollanda’da da yatırımda bulundu. Dolayısıyla iş alanlarına Hollanda’yı da dahil ettiler, bundan da memnunuz. Bunun gibi çok Türk firması var. Özellikle ikili ticarete baktığımız zaman, olduğumuz nokta kötü değil ama daha iyisi için bir imkan var. Onu da şöyle açıklayayım. Dünyanın gelişen ekonomileri olarak kabul edilen Brezilya, Hindistan’ın içinde olduğu kümede, Hollanda bu ülkelerde hep ilk 5’tedir. Ama diğer ülkelerle ilk 15’te bile değil. Dolayısıyla biz Büyükelçilik, Konsolosluk, İstanbul ve Ankara dışındaki fahri konsoloslukların da dahil olduğu o ekonomik ağla Hollanda’nın Türkiye ile olan ikili ticaretini diğer gelişen ekonomilerin seviyesine çekmeye çalışıyoruz. Bütün amacımız bu. Bunun içinde sadece Hollandalı firmaların Türkiye’ye yatırım yapmasını değil Türk firmalarının da Hollanda’da yatırım yapmaya yönelik cesaretlendiği ortamlar sağlamaya çalışıyoruz.

- Bu hedef şu an gerçekçi değil. Ama hedefler koymak her zaman çok iyidir. Çünkü hedefler konduğunda nereye gideceğinizi bilirsiniz. Dolayısıyla her ne kadar yüksek bir hedef olsa da iki ülkenin ticaret hacmini ikiye katlamak yüksek hedef olsa da bunun ortaya konmuş olması ve iki ülke yetkilileri tarafında da tanınmış ve benimsenmiş olması çok önemli. Türkiye’nin Hollanda’daki temsilcileri ve Hollanda’nın Türkiye’deki temsilcileri olarak talimatlar aldık. Dolayısıyla bunun için çalışıyoruz. Ama tabi bu da zaman alıyor. Çünkü hem Hollanda’nın hem de Türkiye’nin 2008’deki küresel krizin yaralarından kurtulması ve ileriye doğru gitmesi zaman alıyor. Geçmiş yıllarla kıyasladığımızda Türkiye’nin de büyümesinde bir yavaşlama var. Bu da bu ikili ticaret hacminin ikiye katlanması hedefini yavaşlatıyor. Ama bu hedef bu yıl gerçekleşmese bile bizi çalışma konusunda teşvik ediyor.

- Her iki ülke de doğrudan yatırımı kendisine çekme açısından istekli. Bu konuda motive. Yabancı yatırımcıların teşvik edilmesi için gerekeni yapmaya hazırız.  Hükümetler ve kamu otoriteleri olarak daha iyisini yapabiliriz. Özellikle doğrudan yatırım yapacak firmalar için daha az bürokrasi ve teşvikler düzenlenmesi iyi olur.  Finansal teşvik değil ama bir takım imkanların daha kolay sağlanması gibi düzenlemelerin daha da iyi olması gerekir. Çünkü bir ülkede yeni kurulacak bir firma için çok engeller var. Sadece fiziki engeller değil psikolojik de engeller var. Sonuçta aileye yeni bir birey geldiği zaman onu sıcak bir şekilde karşılamak lazım. Dolayısıyla yatırımcı için de aynı şey gerekli. Bu yatırımcıların kendilerinin sıcak bir şekilde karşılandıklarını hissetmeleri lazım ki oradaki yatırımların sürdürsünler daha da kökleştirsinler. Dolayısıyla genel yapı bu anlamda örgütlenmeli.

İki ülke açısından da değerlendirdiğimizde yatırım ikliminin en önemli koşulu öngörülebilirlik. Bu da istikrarlı bir politik yapıdan geçiyor. Doğrudan yatırım dediğimiz unsur uzun vadeli bir süreç ve riski var. Riski, sadece öngörebildiğiniz durumda alabilirsiniz. Aslında Hollanda ile Türkiye’nin yabancı sermaye açısından çalışma prensipleri birbirinden biraz farklı. Türkiye serbest ticaret bölgeleri anlayışıyla çalışıyor ve Türkiye’nin her tarafında yayılmış durumda. Türkiye’de bu sistem iyi de çalışıyor. Ama Hollanda’da böyle bir serbest ticaret bölgesi yapısı yok. Hollanda’da iyi eğitilmiş iş gücü, vergi otoriteleri açısından müşteri odaklı yatırımcı dostu bir vergi mevzuatı sistemi var. Tabii ki Hollanda vergi cenneti bir ülke değil, onu söylemiyoruz. Ama son derece esnek bir vergi düzenleme anlayışı var, bu da yatırımcıların avantajına bir durum oluşturuyor. Öngörülebilirlik konusu da sadece mevcut duruma yönelik değil elbette. Ekonomik yapının güçlenmesi, yapılacak yapısal reformların öngörülebilirliği, bu reformları yapacak kamu otoritelerinin reel sektörle karşılıklı görüşerek istişare halinde bunları belirlemesi ve vaktinde duyurusunu yapması,  uygulaması önemli. Bu ne kadar iyi yapılırsa yatırım iklimi o kadar canlanır.

Biz Türkiye’deki Hollanda ekonomik networku olarak, Hollandalı firmaları serbest ticaret bölgelerine getirmeye ikna edip bu serbest ticaret bölgelerinin yöneticileriyle görüştürüp onların bu bölgelere yatırım yapmalarını sağlıyoruz, önünü açıyoruz. Bu Hollandalı firmalara potansiyel yatırım ortakları da bulmaya gayret gösteriyoruz.  Böylece daha yapısal bir yatırım ilişkisi ortamının oluşmasını istiyoruz. Hollandalı ve Türk yatırımcılarla ofisi İstanbul’da bulunan ama tüm Türkiye’ye hizmet veren Hollanda Dış Yatırım Ajansımız var. Ajansımız da Türk yatırımcılarının Hollanda’da yollarını bulmasına yardımcı oluyor. Oradaki düzenlemeleri, oradaki teşvik ortamını anlatıyor, onlara Hollanda’da öncülük yapıyor. Dolayısıyla iki ülke arasındaki yatırım ilişkisini hem Türkiye’deki Hollanda yatırım ağı hem de Hollanda Dış Yatırım Ajansı aracılığıyla yapısal olarak karşılıklı hale getiriyoruz.

- Turizm, Türkiye’nin oldukça başarılı olduğu bir alan. Son yıllara baktığımızda Hollandalılar da dahil olmak üzere dünyanın birçok yerinden birçok insan Türkiye’yi ziyarete geliyor. Türkiye’ye gelen Hollandalı sayısı 1.1 milyona ulaşıyor. Türkiye çok güzel bir ülke ama burada göz önünde bulundurulması gereken asıl konu bu büyümenin sürdürülebilir olması. Tabi deniz ve güneş aynı güzellikte kalacak. Bu arada servis kalitesinin daha iyi olması ama onunla ters orantılı olarak fiyatların da makul seviyede olması lazım. Buraya gelen insanlar bir süre sonra bölgenin daha güzel başka yerine kaymasınlar. Bu çok önemli. Türkiye’nin her zaman çekici olma özelliğini sürdürebiliyor olması lazım.

- Ben genel olarak Hollanda’daki Türk toplumundan çok memnunum. Çünkü iyi eğitimliler. Hırslılar, azimliler ve girişimciler. Bu da Hollanda’nın ticaretine, ekonomisine ve kültürüne katkı sağlıyor. Zenginleştiriyor. Onlar hiçbir elçinin yapamayacağı kadar iyi hizmet ediyorlar iki ülke arasındaki köprülerin kurulmasına.

- Müziği seviyorum. Gitar çalıyorum. Benim işim de hobim. İşimi de hobi gibi seviyorum. Tarih özel ilgi alanım içinde. Şu anki pozisyonum gereği tarihi zaten biliyorum ama tarihi daha da iyi öğrenmem gerekiyor. Türkiye’nin çok eski tarihi var. Kısacası, müzik, tarih, diploması benim hobilerim.