Türkiye’de bugüne kadar TCDD’nin tekelinde olan demiryolu taşımacılığını havayolu gibi özel sektöre açan serbestleştirme yasası TBMM Genel Kurulu’nda kabul edildi. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları’nın tarihinde en köklü değişimi getiren düzenlemeyle, kamuya ait demiryolu ağı üzerinde özel şirketler yolcu ve yük taşımacılığı yapabilecek.TBMM’deki görüşmelerde, muhalefet partileri, TCDD’nin özelleştirilmesi ve taşınmazların satılacağı iddiasıyla yasaya tepki gösterdi. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım ise eleştirileri şöyle yanıtladı:
HERHANGİ BİR SATIŞ YOK
“Devlet Demiryolları varını yoğunu satıyor, geleceğini satıyor, bu durum ne olacak’ diye soruluyor. TCDD bütün altyapısıyla, gayrimenkulleriyle, envanterindeki araçlarıyla 100 milyar TL’nin üzerinde bir varlığa sahip. TCDD mecbur kalmadan hiçbir arazisini satmıyor. Sadece şehirlerde belediyelerle yerel yönetimlerle veya bazı kamu kurumlarıyla ortak projeler yapıyor, buraları şehre kazandırmak, şehrin akciğeri haline getirmek için projeler üretiyor. Bu kanunla da herhangi bir satış söz konusu değil. Demiryollarının altyapısının özel sektöre açılması hedefleniyor.”Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e gönderilen Türkiye Demiryolu Ulaştırmasının Serbestleştirilmesi Hakkında Kanun ile TCDD, demiryolu altyapı işletmecisi olarak yeniden yapılandırılıyor, mevcut hukuki statüsünde hiçbir değişiklik yapılmıyor. TCDD’nin tren işletmesi ile ilgili birimleri ise ayrılarak Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları Taşımacılık Anonim Şirketi (TCDD Taşımacılık A.Ş.) kuruluyor.
TCDD’YE YÖNETİM GÖREVİ
Yasaya göre, TCDD, ulusal demiryolu altyapı ağı içinde yer alan ve devletin tasarrufundaki demiryolu altyapısının kendisine devredilen kısmı üzerinde demiryolu altyapı işletmecisi olarak görev yapacak.Yasa ile TCDD, demiryolu altyapı işletmecisi olarak yeniden yapılandırılacak. TCDD, ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde işletmeci olacak. Özel şirketler, kendilerine ait demiryolu altyapısı inşa edebilecekler ve ulusal demiryolu ağı üzerinde işletmecilik yapmak üzere bakanlıktan izin alacaklar.
ALTYAPIYA ÖDENEK AYRILACAK
TCDD’nin, yüksek hızlı ve hızlı tren taşımacılığı için yaptığı demiryolu altyapı yatırımları, hatların çift veya çoklu hat haline getirilmesi ile demiryolu altyapısının yenilenmesine ve iyileştirilmesine ilişkin yatırımları için Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nda gerekli ödenek öngörülecek.
İltisak hattı yapımı talep edilmesi halinde; yapılacak iltisak hattının gerektirdiği taşınmazlar, kamulaştırma bedeli talep edenden tahsil edilerek TCDD tarafından kamulaştırılacak ve 49 yılı geçmemek üzere talep edenin lehine bedelsiz olarak irtifak hakkı tesis edilecek. Kullanım süresinin sonunda söz konusu taşınmazlar üzerinde inşa edilen bütün varlıklar başka bir işleme gerek kalmaksızın TCDD’nin mülkiyetine geçmiş sayılacak. Bu varlıklar için TCDD tarafından herhangi bir bedel veya tazminat ödenmeyecek.
Kamu tüzel kişileri ve şirketler; kendilerine ait demiryolu altyapısı inşa etmek, bu altyapı üzerinde demiryolu altyapı işletmecisi olmak, ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde demiryolu tren işletmecisi olmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilebilecek.
SİLAHLI KUVVETLER TAŞINMAZLARI KAPSAM DIŞI
Hazine’nin özel mülkiyetinde bulunan ve TCDD’ye tahsis edilen veya kullanımına bırakılan taşınmazlardan Maliye Bakanlığı’nca uygun görülenler, üzerindeki yapı ve tesislerle birlikte, TCDD’nin görev ve faaliyetlerinde kullanılmak üzere TCDD’ye devredilebilecek. Ormanlar hariç olmak üzere; devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazlardan TCDD’nin görev ve faaliyetlerinde kullanılmakta olup Maliye Bakanlığı’nca uygun görülenler, Maliye Bakanlığı’nca Hazine adına tescil edildikten sonra üzerindeki yapı ve tesislerle birlikte, TCDD’ye devredilebilecek. Bu düzenleme kapsamındaki taşınmazlardan, Milli Savunma Bakanlığı’na tahsisli olanlar ile Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde olup TCDD ile ortak kullanılan taşınmazlar kapsam dışı olacak.
Demiryolu altyapısına komşu parsellerde, demiryolu emniyetini sağlamak üzere Bakanlık tarafından belirlenen inşaat yaklaşma mesafesine uyulacak. Belirlenen mesafeye uygun olmayan yapılar, Bakanlığın talebi üzerine yıkılacak veya yıktırılacak.
ÖLÜMLÜ KAZALARDA KOMİSYON KURULACAK
Ulusal demiryolu altyapı ağı üzerinde meydana gelen ölümlü demiryolu kazalarıyla ilgili olarak; ilgili demiryolu altyapı işletmecisinden iki kişi, kazaya karışan demiryolu tren işletmecilerinden ikişer kişi ve Bakanlıktan üç kişinin katılmasıyla oluşan bir komisyon aracılığıyla kaza tespit tutanağı düzenlenecek.
Demiryolunun; karayolu, köy yolu ve benzeri yolla gerçekleşen kesişmelerinde demiryolu ana yol sayılacak demiryolu araçlarının geçiş üstünlüğü olacak.Bu kesişmelerde, yapılan yeni yolun bağlı olduğu kurum veya kuruluş, alt veya üst geçit yapmak ve diğer emniyet tedbirlerini almakla yükümlü olacak. Demiryolu trafik düzeninin gerektirdiği hallerde hemzemin geçitlerle görüşe engel teşkil eden tesisler kaldırılacak.
TCDD TAŞIMACILIK’A DEVREDİLECEK
TCDD Taşımacılık A.Ş. tüzel kişilik kazandıktan sonraki bir yıl içerisinde; TCDD’nin ilgili hizmet birimlerinden TCDD Taşımacılık A.Ş.’ye devredilecek personel ile yük ve yolcu taşımalarıyla ilgili hizmetlerinde kullanılan çeken ve çekilen araçlar ve bunlarla ilgili her türlü diğer araç, gereç ve cihazlar TCDD Yönetim Kurulu tarafından belirlenecek. Personel, kadro ve pozisyonlarıyla; araç, gereç ve cihazlar ise hak, alacak, borç ve yükümlülükleriyle birlikte başka bir işleme gerek kalmaksızın TCDD Taşımacılık A.Ş.’ye devredilmiş sayılacak.
EMEKLİLİĞE TEŞVİK
Kanunla TCDD’de çalışanlara emekli olmaları halinde fazladan emekli ikramiyesi ödemesi yapılacak. TCDD’de istihdam edilenlerden emekli aylığı bağlanmasına hak kazananlardan, bir ay içinde başvuruda bulunanların emekli ikramiyeleri; yaş haddinden emekliliğine en fazla üç yıl kalanlar için yüzde 25, yaş haddinden emekliliğine üç yıldan fazla beş yıldan az kalanlar için yüzde 30, yaş haddinden emekliliğine beş yıl ve daha fazla kalanlar için yüzde 40 fazlasıyla ödenecek. Emekli aylığı bağlanması şartlarına 2013 yılı sonuna kadar haiz olacaklara, bu hakkı kazandıktan tarihten itibaren bir ay içinde başvuruda bulunmaları halinde emekli ikramiyeleri yüzde 40 fazlasıyla ödenecek.
Emekli olan personel, emekli oldukları tarihten itibaren 5 yıl içinde TCDD’de ve TCDD Taşımacılık A.Ş.’de çalıştırılamayacak. TCDD Taşımacılık A.Ş’nin merkez teşkilatına 15 kadro ihdas edilecek.