İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof Dr. Süphan Nâsır ve Araştırma Görevlisi Merve Kır, tüketicilerin tatil tercihlerine ilişkin kamuoyu araştırmasını “Yaşasın Tatil” mi?” başlığı ile gerçekleştirildiler. Araştırma sonuçlarını değerlendiren Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz, “Salgın döneminin ardından, tüketici bu yıl da tatil yapamadı” dedi.
Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkanı Deniz, 18-26 Haziran 2022 tarihlerinde yürütülen araştırma ile 442 tüketicinin, 2022 yaz mevsimindeki tatil yapma kararlarının belirlendiğini ve ayrıntılı sonuçlar üretildiğini anlattı. Deniz, araştırmada ortaya çıkan sonuçları ana başlıklar halinde şöyle yorumladı:
Ekonomik kriz tatil kararını etkiledi
2021 Eylül ayından bu yana ülke ekonomisinde yaşanan ekonomik bozulma ve yüksek enflasyon ortamının getirdiği olumsuz koşullarla tüketicilerin tatile çıkma tercihlerine ilişkin elde edilen veriler birbiriyle uyum göstermektedir. Yaz mevsimi başlamış olmasına karşın henüz bu konuda karar dahi veremeyen tüketicilerin oranı yüzde 71.70 olarak ölçülmüştür.
Yüzde 44’ü 3 yıldır tatil yapmadı
Bu çarpıcı sonuç dışında, gerek salgın dönemi kısıtlamaları ve gerekse daha sonra ülke ekonomisindeki bozulmalar nedeniyle tüketicilerin yüzde 61’i son bir yıl içinde, yüzde 44’ü ise son üç yıldır tatil yapamadıklarını belirtmektedirler. Tatile ilişkin olumsuz tercihte bulunan tüketicilerin yüzde 70’i de, tatil için yeterli bütçelerinin olmadığını gerekçe olarak göstermektedirler. Ülke ekonomisini etkisi altına alan yüksek enflasyon, belirsizlik ortamı ve fiyat artışlarının egemen olduğu ortamda, tüketicilerin büyük çoğunluğunun tatile uzak olmaları şaşırtıcı değildir.
Kalabalık haneler tatile gidemiyor
Hane halkı sayısı arttıkça tatile gidememe oranları da artış göstermektedir. Hane içinde çalışan kişi sayısı arttıkça tatile gitme oranları da artış göstermektedir. Hanenin toplam gelirinde yoksulluk sınırı aşıldığında tatile gitme oranları artmaktadır. İşveren ve profesyonel meslek sahibi olanlar tatile giderken, öğrencilerin yüzde 75’i, ücretli çalışanların yüzde 73’ü tatile gidemiyor.
Z Kuşağı tatilden uzak
Son bir yıl içinde tatile gidemeyenlerde en büyük pay Z kuşağını ait. Z kuşağının yüzde 89’u tatile gidemiyor. Bu yaz tatile gidemeyeceğini beyan edenler arasındaki en büyük pay Z kuşağına ait. Z kuşağını ise 65 yaş ve üstü takip ediyor. Bu yaz emekliler ve öğrenciler yaz tatili yapamadı.
Tatile özel araçla gidiliyor
Vatandaş tatile giderken kişisel aracıyla tatile gitmeyi tercih etmekte. Tatile gideceğini beyan edenlerin yüzde 62’si kişisel aracıyla tatile gideceğini belirtirken yüzde 18’i hava yolu ve yüzde 13.9’u ise otobüsle gideceğini belirtti.
Tatilcilerin üçte biri yazlıklarda kalıyor
Tatile gideceğini beyan edenlerin yüzde 18’i kendi yazlık evinde kalacağını beyan etmektedir. Öte yandan yüzde 16’sı ise yakınlarına ait yazlık evde kalacağını belirtti. Bu veriler ışığında tatile gideceğini beyan edenlerin yaklaşık üçte birinin ücretli konaklama yöntemlerini tercih etmediği görüldü.
Kredi kartıyla taksitli tatil
Tatil yapanların yüzde 52’si kendi bütçesiyle tatilini finanse ettiğini belirtirken, yüzde 44’ü ise kredi kartına taksitle tatile gittiğini açıkladı. Tatile gideceklerin sadece yüzde 25’i indirimli fiyatlardan yararlanmak için erken rezervasyon yaptırdıklarını belirtti.
Seyahat acentesini seçenler yüzde 10
Tatilde konaklayacağınız yerde daha önce kaldınız mı sorusuna katılımcıların yüzde 60’ı tercih ettikleri yerde ilk defa konaklayacakları yanıtını verdi. Vatandaşların sadece yüzde 10’u seyahat acentesi aracılığıyla konaklama yerinin rezervasyonunu yaptıklarını belirtti. Vatandaşların yaklaşık yüzde 68’inin doğrudan konaklama yeriyle iletişime geçerek rezervasyon yaptırdıkları görüldü. Vatandaşların yaklaşık yüzde 22’si ise rezervasyonlarını online otel rezervasyon siteleri aracılığıyla yaptırdılar.
20 milyon tüketiciyi bekleyen tehlike
Tüketicilerin yüzde 33’ü kredi kart hesap özetinin tamamını ödeyememektedir. Halen kullanımda 90 milyon kredi kartının olduğu düşüldüğünde, yaklaşık 20 milyon tüketicinin cebindeki 30 milyon kredi kartının borcu her ay kısmi ödeme yapılarak ötelenmektedir.
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Süphan Nâsır ve Nişantaşı Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Figen Öcal yönetiminde, 2022 Temmuz ayında, tüketicilerin kredi kart kullanım alışkanlıkları ve borçluluk durumunun tespitine ilişkin olarak, Cüzdanımızda Ne Var? başlığıyla bir araştırma gerçekleştirdi.
Tüketicilerin kredi kartı kullanım alışkanlıklarına ilişkin kamuoyu araştırması sonuçlarını değerlendiren Tüketici Birliği Federasyonu Genel Başkanı Mehmet Bülent Deniz, “Acil önlem alınmasını gerektiren büyük bir sorun yaşanmaktadır” dedi. Deniz konuyla ilgili değerlendirmelerini şu ana başlıklarla açıkladı:
- Yüzde 33’ü ekstrenin tamamını ödeyemiyor
Tüketicilerin yüzde 33’ü kredi kart hesap özetinin tamamını ödeyememektedir. Halen kullanımda 90 milyon kredi kartının olduğu düşüldüğünde, yaklaşık 20 milyon tüketicinin cebindeki 30 milyon kredi kartının borcu her ay kısmi ödeme yapılarak ötelenmektedir. Hesap özeti borcunun tamamını ödeyemeyenlerin sayısının son üç ayda belirgin bir artış göstermiş olması da, ülke ekonomisinde yaşanan krizin boyutlarını açıkça ortaya koymaktadır. Ekonomik kriz ve yüksek enflasyonun yakın zamanda giderilememesi durumunda, halen yasal takipte olan 750 bin tüketiciye, milyonlarca tüketicinin eklenmesi kaçınılmaz olacak. - Kart limiti erken doluyor
Yine araştırma sonucuna göre, 36 milyon kredi kartının limiti dönem bitmeden doluyor. Sağlık, kasap, manav, bakkal ve market alışverişleri büyük oranda kredi kartıyla yapılıyor. Hatta semt pazarlarında dahi kredi kartı kullanımının yoğunlaştığı tespit edildi. Bu sonuç, kredi kartı harcamalarının büyük oranda tüketicinin yaşamını sürdürmesi için zorunlu olarak satın almak zorunda olduğu kalemlerde gerçekleştiğini ortaya koyuyor. - Kredi kartları borçları için önlem alınmalı
Ekonomi yönetiminin hane halkı borçluluğu ve özellikle kredi kart borçları konusunda acilen önlem alması ve kredi kart borç stokunun eritilmesi yönünde çalışma yapması gerekiyor. Bu nedenle öncelikle yasal takip süresi olan 90 günlük süre, salgın döneminde olduğu gibi 180 veya daha fazla süreye çıkarılmalı. - Kredi kartı borçlarına yapılandırılmalı
Kredi kart borç stokunun eritilmesi için de, kredi kart borçlarına yapılandırma olanağı getirilmelidir. Ancak önceki yıllarda olduğu gibi sadece yasal takibe düşen kredi kartı borçları değil halen hesap özetinin kısmi olarak ödenerek ötelenen ve dolayısıyla halen yasal takibe düşmemiş kredi kart borçlarının yapılandırılması hedeflenmelidir. Bu önlemlerin acilen yaşama geçirilmemesi durumunda, aileleriyle birlikte milyonlarca tüketici kısa bir süre sonra yasal takipler nedeniyle ekonominin dışına itilecek, haciz baskısı ile karşı karşıya kalacaktır.
