HABER MERKEZİ
Türkiye 6 Şubat 2023 tarihinde iki büyük depremle sarsıldı. Merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesi olan ilk deprem saat 04.17’de 7.7 büyüklüğünde yaşandı. Merkez üssü Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesi olan 7.6 büyüklüğündeki ikinci deprem yine aynı gün saat 13.24’te meydana geldi. Pazarcık merkezli ilk deprem 11 ilde büyük yıkıma ve hasar neden oldu. Elbistan merkezli ikinci büyük deprem yıkımı ve can kaybını daha da artırdı. Depremler bu 10 ilde yaşayan 14 milyon kişiyi doğrudan etkiledi. AFAD’ın açıkladığı resmi verilere göre bu iki büyük deprem ve artçı sarsıntılar 44 bin 218 kişinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Felaketten 105 bini aşkın kişi yaralı kurtuldu. Depremde onbinlerce konut yıkıldı, enkaza dönüştü.
Depremler Kahramanmaraş, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Gaziantep, Hatay, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa’da etkili oldu. Adıyaman, Kahramanmaraş ve Hatay kent merkezleri neredeyse haritan silindi. Bu illerde depremle birlikte altyapı çöktü, enkazlar nedeniyle ulaşım durdu. Başta depremlerin merkez üssü Pazarcık ve Elbistan olmak üzere birçok ilçe merkezi ve köy ağır hasar aldı.
Deprem bölgesinde yaşanan bu büyük felaketin yaralarını sarmak üzere AFAD, belediyeler, iş dünyası arama kurtarma ekipleri gönderdi. Depremzedelere binlerce TIR giyecek, gıda yardımı ve sağlık kiti ulaştırıldı. Çadır, prefabrik ve koyteyner konutlar gönderildi.
‘DÜNYANIN EN BÜYÜK FELAKETLERİNDEN BİRİ’
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Şubat 2023’te Devlet Bilgi Koordinasyon Merkezi’nde Kahramanmaraş merkezli depremlere ilişkin olarak yaptığı açıklamada, “Milletçe, tarihimizin en acı günlerini yaşıyoruz. Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri merkezli olarak gerçekleşen iki büyük deprem, yaklaşık 13,5 milyon vatandaşımızın yaşadığı geniş bir çevredeki 10 ilde büyük yıkıma yol açtı. 6 Şubat 2023 tarihinde sabah 04.17’de meydana gelen Pazarcık merkezli depremin şiddeti 7.7 iken, 13.24’te meydana gelen Elbistan merkezli depremin şiddeti 7.6 olarak ölçüldü. Uzmanlar, bu iki depremi, birbirinden bağımsız ama birbirini tetikleyen ve dünyada örneği olmayan istisnai yer hareketleri olarak tarif ediyor. Her iki deprem de, yeryüzüne 7 kilometre gibi, yıkımın şiddetini katlayarak artıran bir yakınlıkta yaşanmıştır. Kırılan fayların genişliği itibariyle de bu depremler, benzerlerine göre çok geniş bir alanda çok büyük yıkıma sebebiyet vermiştir. Dolayısıyla, sadece Cumhuriyet tarihimizin değil, coğrafyamızın ve dünyanın en büyük felaketlerinden biriyle karşı karşıyayız” dedi.
10 İLDE OHAL İLAN EDİLDİ
Devletin, tüm kurumları, kuruluşları, personeli, aracı, gereci, imkânlarıyla, depremin ilk anından itibaren, seferberlik ruhuyla felaket bölgelerinde çalışmaya başladığını belirten Erdoğan şunları söyledi: “Bilim adamları, bu zelzeleler sonucu ortaya çıkan enerjinin 500 atom bombası gücünde olduğunu ifade ediyor. Hâlihazırda 53 bin 317 arama-kurtarma görevlimiz enkazların başında çalışıyor, yurt içinden ve yurt dışından gelen ilave ekiplerle bu sayı her geçen saat artıyor. Sağlık Bakanlığımız, İçişleri Bakanlığımız ve Silahlı Kuvvetler tüm güçleriyle deprem bölgesinde sahadadır. Depremin yaşandığı 10 ilimizi, genel hayata etkili afet bölgesi olarak ilan ediyoruz. Arama-kurtarma faaliyetlerinin ve sonrasındaki çalışmaların süratle yürütülebilmesini temin için, Anayasa'nın 119. maddesi ile 2935 sayılı Olağanüstü Hal Kanunu'nun 3'üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine dayanarak 8 Şubat 2023 Çarşamba gününden itibaren Olağanüstü Hâl ilan etme kararı aldık. OHAL, deprem yaşanan 10 ilimizi kapsayacak ve üç ay sürecek.”
DEPREMİN VURDUĞU İLLERDE İNCELEME YAPTI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 8 Şubat’ta Hatay, Kahramanmaraş ve Adana’da, 9 Şubat’ta Kilis, Osmaniye ve Gaziantep’te, 10 Şubat’ta Adıyaman ve Malatya’da, 11 Şubat’ta Diyarbakır ve Şanlıurfa’da incelemelerde bulundu. Elazığ ve Sivas’ın Gürün ilçesi de afet bölgesi kapsamına alındı.
EVLERİ YIKILANLARA 15 BİN LİRA ACİL ÖDEME
Cumhurbaşkanı Erdoğan Şanlıurfa’da yaptığı incelemeler sırasında yaptığı açıklamada, “Depremde evleri yıkılan ve oturulamaz hâle gelen vatandaşlarımızın barınma ihtiyaçlarını ya kendi şehirlerinde ya da diğer vilayetlerimizde gideriyoruz. Bu amaçla ülkemizin dört bir yanındaki otellerimizde, yurtlarımızda, kamu misafirhanelerimizde yerler tahsis ettik. Hâlihazırda sadece Millî Eğitim Bakanlığımıza bağlı okullarımızda, yurtlarımızda, uygulama otellerinde ve öğretmenevlerinde 460 bin vatandaşımız barınıyor. Geçici barınma merkezlerinde bir milyon 100 bin kişi var. Ev sahibi ve kiracıların tamamını kapsayacak şekilde 5 bin lira ile 3 bin lira arasında değişen kira destek programı oluşturduk. Evleri yıkılan veya oturulamayacak hâle gelen vatandaşlarımızın acil ihtiyaçları ve taşınmaları için hane başına 15’er bin lira ödemede bulunacağız. Bazı şehirlerimizi yeni baştan inşa edecek, bazılarının yerinde ihyasının yollarını arayacağız. Yüz binlerce konutun, altyapısı ve üstyapısıyla inşası anlamına gelen bu süreci kısa sürede tamamlayacağımıza inanıyoruz” dedi.
11 İLİMİZDE KALICI KONUT İÇİN ADIM ATACAĞIZ
Cumhurbaşkanı Erdoğan, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’yle birlikte afet bölgesinde incelemelerde bulundu. Kahramanmaraş’ta deprem bölgesindeki incelemelerinin ardından 20 Şubat’ta bir açıklama yapan Erdoğan şunları söyledi: “Kalıcı konutlarla ilgili somut adımları atma aşamasına geldik. Kahramanmaraş’ta Mart ayı içinde 45 bin 67 konutun temelini atarak inşallah inşasına başlıyoruz. Sadece Mart ayı içinde 11 ilimizde 200 bin konutun inşası için ilk adımı atıyoruz. Tüm felaketlerde nasıl insanımızın yanında olduysak inşallah buralardaki yaraları da kısa sürede hâlledeceğiz. 1 yıl içerisinde inşa ve ihya çalışmalarını hâlledeceğiz.”
HANGİ İLE KAÇ KONUT YAPILACAK?
Cumhurbaşkanı Erdoğan 20 Şubat’ta Hatay’daki incelemeleri sırasında hangi ile kaç kalıcı konut yapılacağını açıkladı. Erdoğan, “Vatandaşlarımızı 1 yıl içerisinde sağlam ve güvenli inşa edeceğimiz konutlarına yerleştirmeye başlayacağız. TOKİ'miz hazırlıklarını sürdürüyor. Hatay'da 40 bin 426, Kahramanmaraş'ta 45 bin 67, Malatya'da 44 bin 700, Gaziantep'te 18 bin 544, Adıyaman'da 25 bin 882, Osmaniye'de 9 bin 550, Şanlıurfa'da 3 bin, Diyarbakır'da 6 bin ve Elazığ'da 3 bin konutun inşasına başlıyoruz” dedi.
YERLEŞME VE YAPILAŞMA KARARNAMESİ
Olağanüstü Hal (OHAL) Kapsamında Yerleşme ve Yapılaşmaya İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi 24 Şubat 2023’te Resmi Gazete’de yayımlandı. Kararnameye göre, genel hayata etkili afet bölgesi olarak kabul edilen yerlerde, afetten etkilenenlerin geçici veya kesin iskan alanları; fay hattına mesafesi, zeminin elverişliliği, yerleşim merkezine yakınlığı gibi kriterler gözetilerek, Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının (AFAD) yeni yerleşim yerlerinin tespitine ilişkin görev ve yetkileri saklı kalmak kaydıyla, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca resen belirlenerek ilgili kurumlara bildirilecek. Buna göre yeni iskan alanlarının yerini bakanlık belirleyecek. Yeni yerleşim yerleri belirlenirken Mera Yasası ile Orman Yasası’nda belirtilen alanlar da kullanılabilecek. İşlemler için döner sermaye ücreti ve herhangi bir ad altında bedel alınmayacak.
ASKI, İLAN, İTİRAZ HÜKÜMLERİ UYGULANMAYACAK
Çevre Bakanlığı’nca onaylanacak plan ve imar uygulamaları beklenmeksizin, jeolojik etüt raporu ve zemin etüt raporu doğrultusunda bakanlıkça onaylanarak düzenlenecek yapı ruhsatına göre uygulama yapılacak. Bakanlık tarafından onaylanan plan ve parselasyon planlarında, İmar Yasası’nın ilgili işlemlerindeki askı, ilan, itirazlara ilişkin hükümler uygulanmayacak. Bu alanlardaki taşınmaz mülkiyeti veya imar hakları kısmen veya tamamen başka bir alana aktarılabilecek. Geçici veya kesin iskân alanlarına denk gelen maden ruhsat sahalarının girişimli kısmı resen taksir edilmiş sayılacak. Yeni iskân alanlarında acele kamulaştırma kararları alınacak. Hazine adına tescil edilecek. Tescilden sonra bu alanlarda inşai faaliyetlere başlanabilecek. Hazine adına tescil edilen taşınmazlar için kıymet takdiri, lisanslı gayrimenkul değerleme kuruluşlarınca yapılacak. Belirlenen değer, bakanlık veya TOKİ tarafından asliye hukuk mahkemesine sunulacak.
HİBE ETMEK ÜZERE HERKES KONUT YAPABİLECEK
AFAD tarafından Çevre Bakanlığı’na konut, işyeri ve altyapı tesisleri ile bunlar için gerekli her tür ve ölçekte harita, etüt, proje, imar planı, parselasyon gibi mühendislik hizmetleri yaptırılabilecek. Yerli veya yabancı kişiler, kurumlar ve kuruluşlar Çevre Bakanlığı’na hibe edilmek üzere bakanlıkça gösterilecek yerlerde konut ve işyeri yapabilecek veya yaptırabilecek. Afet alanlarından çıkan yıkıntı atıklarının dökümü, çevrenin korunmasına ilişkin önlemler alınmak kaydıyla ilgili valilikçe belirlenen alanlara yapılacak.
KURUM: İLK ETAPTA 272 BİN KONUT YAPILACAK
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, “Depremden etkilen vatandaşlar için hazırlanan projede 855 TOKi evi için ilk kazma vuruldu. Gaziantep’in Nurdağı ve İslahiye ilçelerinde ilk etap konutların temelini attık. Kurum, “Konutları fay hatlarının 500 metre uzağına yapacağız. Sözleşmelerini imzaladığımız, zemim etüt çalışmaları tamamlanan alanlarda kalıcı konut inşasına hemen başlıyoruz” dedi.
Kurum şunlar söyledi: "Zemin artı 3-4 katı geçmeyecek ve şehrin ihtiyaçlarına göre; 105 metrekare brüt, 85 metrekare net, 3 artı 1 daireler yapacağız ve balkonları hariç. Bölgede ilk etapta 272 bin konut yapacağız, 6 ay sonra etap etap hak sahiplerine teslim edeceğiz. Deprem bölgesinde 73 bin 972 köy evi yapılacak. 93 metrekare neti olan 3 artı 1 köy konutlarımızı da yöresel mimariye uygun olarak, vatandaşlarımızın ihtiyaçları doğrultusunda yapacağız.”
Türkiye'ye depremin ardından 101 ülkeden yardım teklifinde bulunuldu. 74 ülkeden 7 bin 98 yabancı personel deprem bölgelerinde arama kurtarma görevi yaptı.
Emniyet personelinin, son depremlerden etkilenen illerden Kahramanmaraş, Hatay, Gaziantep ve Malatya'da yapacakları görevler, 26 Şubat 2023’ten itibaren "şark hizmeti" olarak kabul edilecek.
DEPREMZEDELER YURTLARA YERLEŞTİRİLDİ
Depremin yaşandığı 6 Şubat’ta AFAD zarar görmemiş büyükşehirleri depremzede illerle eşleştirdi. Bütün büyükşehir belediyeleri, ilçe belediyeleri olanaklarını deprem bölgesindeki hasar gören illerde, ilçelerde ve köylerde yoğunlaştırdı. Yardıma koşan belediyeler arama-kurtarma, temizlik, yardım dağıtımı hizmetlerin üstlendiler.
YÖK, tüm üniversitelerin uzaktan eğitime geçmesine karar verdi. Kredi Yurtlar Kurumu, yurtları boşaltarak depremzedeleri yerleştirildi. YÖK, depremin etkilediği illerde bulunan bir kısım üniversiteleri ortak çalışmalar yapmak üzere bazı üniversiteler ile eşleştirdi. Eşleştirilen üniversiteler şöyle; Kahramanmaraş Sütçü İmam – Anakara Gazi Üniversitesi, Kahramanmaraş İstiklal Üniversitesi– Kayseri Erciyes Üniversitesi, Adıyaman Üniversitesi – Erzurum Atatürk Üniversitesi, Hatay M. Kemal Üniversitesi - Nİğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, İskenderun Teknik Üniversitesi – Konya Necmettin Erbakan Üniversitesi, Malatya İnönü Üniversitesi - Ankara Üniversitesi, Malatya Turgut Özal Üniversitesi - Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi - Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
134 MÜTEAHHİT TUTUKLANDI
Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, büyük yıkımda yaptıkları konutlar yerle bir olan 134 müteahhitin tutuklandığını söyledi. Çürük binalardan sorumlu tutulan 128 kişi adli kontrol şartıyla serbest bırakıldı. 5 müteahhitin ise yurtdışına kaçtığı belirleendi.
…………………
İLK ETAPTA HANGİ İLDE
KAÇ KONUT YAPILACAK
Hatay…………………….. 40 bin 426
Kahramanmaraş………45 bin 067
Malatya……………………44 bin 700
Gaziantep……………….. 18 bin 544
Adıyaman…………………25 bin 882
Osmaniye…………………. 9 bin 550
Şanlıurfa…………………….3 bin
Diyarbakır…………………. 6 bin
Elazığ………………………….3 bin
