ARİF ESEN
Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi (ÇOSB) Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, savaşın Türkiye’ye vereceği zararları Global Sanayici’ye anlattı. Sözdinler, “Rusya ve Ukrayna ile çok önemli ekonomik ilişkilerimiz mevcut. Türkiye açısından her iki ülke de vazgeçilemez konumdalar. Rusya’ya önemli oranda enerji bağımlılığımız var. Savaş uzarsa enerji, turizm, havacılık, inşaat/müteahhitlik, gıda sektörleriyle uluslararası taşımacılık alanında çok olumsuz etkileri olur. Temennim bu savaşın Türkiye ekonomisine daha çok zarar verecek boyutlara ulaşmadan, tahripkar bir etkisi olmadan sona ermesidir” dedi.
- Sayın Sözdinler, Türkiye ekonomik dengeler açısından pek parlak olmayan bir dönemden geçerken patlak veren Ukrayna-Rusya savaşını değerlendirerek en sıcak konudan söyleşimize başlamak istiyorum.
- Her iki ülkeyle de çok önemli ekonomik ilişkilerimiz var. Türkiye açısından vazgeçilemez konumdalar. Rusya’ya önemli oranda enerji bağımlılığımız var. Enerji, turizm, havacılık, inşaat/müteahhitlik, gıda sektörleriyle uluslararası taşımacılık alanında çok olumsuz etkileri olur. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Ukrayna topraklarındaki iki özerk bölgenin bağımsızlığını tanıdığını açıklamasının ardından iki ülkeyle Türkiye arasındaki ticaret hacmini ve çeşitliliğini inceledim. 2021’de Rusya’ya ihracatımız 5 milyar 290 milyon dolar, bu ülkeden ithalatımız 27 milyar 600 milyon dolar olmuş. Rusya’dan ithalatımızda doğalgaz ve başta buğday olmak üzere tarım ürünleri ağırlıklı bir yere sahip. Savunma sanayi, hububat ve turizm alanında önemli bir partnerimiz olan Ukrayna’ya ihracatımız ise 2021’de 2 milyar 600 milyon dolar, bu ülkeden ithalatımız ise 4 milyar 4 milyon dolar olarak gerçekleşmiş. Meyve ve sebze ihracatımız açısından çok önemli pazarlar Rusya ve Ukrayna.
Rusya’dan Türkiye’ye 2021’de yaklaşık 4 milyon 700 bin turist gelmiş ve en çok turist gönderen ülke olmuş. Geçen yıl Ukrayna’dan Türkiye’ye gelen turist sayısı ise 2 milyon 100 bin kişi olmuş. Türkiye'nin gıda ithalatında yüzde 40, turizmde yüzde 25, doğalgaz ithalatında yüzde 50 payı bulunan her iki ülkede de çok sayıda yatırımımız ve faaliyet gösteren iş insanımız var.
Temennim bu savaşın Türkiye ekonomisine daha çok zarar verecek boyutlara ulaşmadan sona ermesidir. Döviz kurları ve enerji fiyatlarında böylesi bir olumsuzluğun yaratacağı hırpalanma tümüyle sanayicinin belini büker.
FİYAT İSTİKRARI SAĞLANMALI
- Zorlukları ve krizleri aşma konusunda neredeyse bağışıklık kazandığını düşündüğüm reel sektör pandemiyle birlikte girdi maliyetlerinde beklemediği faturalarla karşılaştı. Artan navlun, hammadde, petrol fiyatlarından tutun da üretim için vazgeçilmez olan enerji tarifelerine yapılan zamlara karşı sanayici nasıl bir üretim planı-programı yapıyor?
- Dergimizin önceki sayılarında şöyle yazdığımı anımsıyorum: “Akaryakıta yüksek oranlı ve arka arkaya gelen zamlar, kurdaki hızlı ve dengesiz yükselişle oluşan oynamalar, elektrik ve doğalgaza şaşırtıcı oranlarda yapılan artışlar bizim üretim planlarımızı ve hesaplarımızı alt-üst ediyor. Her gün oturup yeni planlama, gelir-gider hesabı yapmaya mecbur kalıyoruz.”
Dönüp dolaşıp fiyat artışlarına geliyoruz. Enflasyon mutlak surette kontrole alınmalı, fiyat istikrarı sağlanmalı. Son dönemdeki yüksek oranlı zamlar, kısıntı ve kesintilerle çok büyüyen bir enerji sorunu ile karşı karşıya kaldık. ÇOSB katılımcılarının yalnızca enerji girdilerinde yaşadığı sıkıntıyı şu maliyet hesabıyla anlatayım: Ocak 21-Aralık 21 diliminde sanayicinin kullandığı ham elektriğin kWh 2.6 katına çıkarak yüzde 160 zamlandı. Aralık 21-Ocak 22 diliminde ham elektrik birim fiyatı 1.2 katına çıkarak yüzde 21 arttı.
Yine çok önemli girdilerimizden doğalgazda Ocak '21-Aralık '21 diliminde doğalgazın ham metreküpü paçalda 3.5 katına çıkarak yüzde 252 zamlandı. Yalnızca Aralık 21-Ocak 22 diliminde doğalgazın ham birim fiyatı 1.5 katına çıkarak yüzde 49 arttı.
Sadece enerjideki girdileri verdim. Bunun hammadde, lojistik, işçilik maliyetlerini de hesaba katarsak reel sektörün nasıl bir yaşamsal mücadele içinde olduğunu göreceksiniz.
Reel sektörün daha çok üretim, daha çok ihracat, daha çok istihdam iştahına yukarıda saydığım olumsuzluklar tuz-biber ekerken şimdi de kontrolü elimizde olmayan, bütün dünya dengelerini değiştirecek Rusya-Ukrayna savaşı çıktı.
Türkiye’yi derinden etkileme parametrelerine sahip bu savaşın, enerji ve emtia fiyatlarını çok yukarı çekmeden, büyük insanlık dramları yaratmadan uzlaşmayla sonuçlanmasıdır.
FİNANS SEKTÖRÜ FIRSATÇILIK YAPMAMALI
- Reel sektöre Kredi Garanti Fonu’ndan 60 milyar liralık fon ayrıldı. Ayrıca Eximbank destekleri var. Pandemi ve kriz döneminde bankaların reel sektöre yaklaşımını nasıl değerlendiriyorsunuz?
- KGF’nin 60 milyar liralık fonu kuşkusuz çok önemli. 500 milyar dolar ihracat hedefinin ortaya konduğu bir aşamada bu fonun üretim ve yatırım dışında kullanılıp kullanılmadığı denetlenmelidir. Kuşkusuz sanayicimiz ihtiyaç duyduğunda Eximbank desteklerine başvuruyor. Bankalardan kredi kullanmak ise çok maliyetli. Merkez Bankası’nın politika faizi yüzde 14, ticari kredi faizlerinde rotatif kredilerde bankalar yüzde 46’ya kadar faiz uyguluyor. Oysa Merkez Bankası yüzde 14 faizle bankalara kredi veriyor, bankalar aldıkları bu krediyi Hazine’ye yüzde 20 civarında faizle borç veriyor. Reel sektör uygun kredi mekanizmalarıyla desteklenmelidir. Finans sektörü yaşanan kriz nedeniyle fırsatçılık yapmaya kalkışmamalıdır.
BÖLGENİN DİJİTAL OLGUNLUK FOTOĞRAFINI ÇEKTİK
- ‘ÇOSB Sanayide Dijitalleşme Olgunluk Düzeyi Araştırması Genel Değerlendirme Raporu’nu açıkladınız. Bu kapsamlı araştırma hakkında neler söyleyeceksiniz?
- Rapor, Trakya Bölgesinde katma değeri, teknoloji ve bilgi yoğunluğu yüksek ürünlerin üretilmesi, küresel anlamda üst sıralara erişilmesi, yenilikçi üretim metotlarına uygun uluslararası standartlarda mesleki eğitim altyapısının oluşturulması amacıyla hazırlandı. Bu çalışmamız ‘Sanayide Dijital Dönüşüm Eğitim ve Danışmanlık Merkezi Projemiz’ açısından da çok önemli. Dijitalleşme Olgunluk Seviyesi sonuçlarının gerek bölge ve gerekse firmalarımız açısından yeni bir gelişim yolu oluşturacağına inancım tamdır. Bu çalışmayla Bölgenin Dijital Olgunluk fotoğrafını çektik. Malumunuz olduğu üzere, iş dünyası küresel rekabetin vazgeçilmez unsuru haline gelen yüksek teknoloji kullanımı konusunda ekonomik ve sosyal açıdan bir dönüşüm zorunluluğuyla yüz yüzedir. Ülkemizde de ivme kazanmış olan Sanayide Dijital Dönüşüm geçiş süreci, üretici firmalarımızda verimlilik, maliyet etkinliği, rekabetçilik artışı ve üretimde esneklik imkanı sağlıyor. Mevcut Endüstri 4.0 sürecini çok iyi değerlendirmeliyiz. Her türlü sektörde iş yapış şekillerinin değiştiği bu süreçte eski teknolojilerden dijital teknolojilere dönüşümün zorunlu olduğunu biliyoruz. Bölgemizdeki 100 katılımcımızla yapılan Çerkezköy OSB Dijitalleşme Olgunluk Araştırması sonuçlarına göre Elektrik-Elektronik ve İlaç Sektörlerinin dijital olgunluk düzeyi açısından öne çıktığı görüldü.
7 ana başlık altında incelenen firmaların farklı alanlarda, farklı seviyelerde olabildiği, teknolojik anlamda oldukça ileri seviyede firmaların da bulunduğu, ancak ortalama olgunluk düzeyinin, Türkiye geneline benzer şekilde, Endüstri 2.0 ile 3.0 arasında olduğu belirlendi.
ZEKA MERKEZİMİZ BÜYÜYECEK
- ÇOSB Zihinsel Engelliler Korumalı İşyeri Atölye ve Yaşam Merkezi (ZEKA) projeniz faaliyete geçti. Projenin geldiği aşamayı anlatır mısınız?
- ZEKA, ÇOSB’nin bir sosyal sorumluluk projesidir. Projede toplam 12 atölye bulunuyor. Bu atölyelerden üçü faaliyete geçti. Çetin Group, Beks Çorap İçgiyim San. ve Tic. A.Ş. ile Arçelik A.Ş. atölye açan katılımcılarımız. ZEKA’da toplamda 120 hafif zihinsel engelli istihdam edilecek. Hafif zihinsel engelliler için tasarlanmış korumalı işyeri atölyelerde bu bireyler hem kendileri, hem de aileleri için maddi kazanç elde edecek. Merkezimiz katılımcı firmalarımızın engelli istihdamına katkı sağlayacak. En önemli noktaysa toplumdan izole ve sosyal açıdan desteğe ihtiyacı olan zihinsel engelli kardeşlerimizi hayatın içinde tutmaktır.
