GİRAY DUDA
Büyük şirketlere orta ve üst düzey yönetici sağlayan My Executive şirketinin kurucu ortağı Müge Yalçın, son dönemde en çok dijital dönüşüm direktörü talepleri aldıklarını söylüyor. Müge Yalçın’la şirketlere Yönetim Kurulu Üyeliği, dijital direktörlük, üst düzey yönetici temini hakkında konuşup, tercihlerin nasıl yapıldığını sorduk.
- Sayın Yalçın, 2019 yılını nasıl geçiriyorsunuz?
- Ülkemizin ekonomik durumu ortada. Geçen yılın sonlarından başlayarak bu yıl biraz sıkıntılı geçti. Yılın ilk dönemi önceki yıla göre durgundu ama daha sonra birkaç büyük proje yapma olanağı bulduk. Banka Genel Müdürü, büyük şirketlere CEO’lar bulunması gibi proje faaliyetleri yürüttük. Ekonomik daralma dönemlerinde tabii ki şirketler zorlanıyor. Ülkemizde, arka arkaya gelen seçimler, bayramlar ve yaz tatilinin ardından yeni sezona dönük bir hareket başladığını söyleyebiliriz. Herhalde Eylül başından itibaren daha da hareketlenir.
Aslında böylesi dönemlerde şirketlerin, kuruluşların iyi yöneticilere ihtiyaçları oluyor. Örneğin finans yöneticilerinden vazgeçilmiyor. Hem de zor dönemlerde oldukça iyisini istiyorlar. Yani bu yıl finans direktörü, lojistik direktörü, satın alma ve tedarik direktörü ve CEO pozisyonlarına ilişkin kimi çalışmalar yürüttük. Verimliliklerini artırmak isteyen şirketlerden talepler geldi.
BİZ BEYİN AVCISIYIZ
- Sizi bir insan kaynakları şirketi olarak mı değerlendirmeliyiz?
- Biz bir “Brain Hunter” yani “Beyin Avcısı” şirketiz.
BÖLÜMÜMÜZ KAPATILDI
- Ama altyapınızda insan kaynakları ve onun da altında istihdam bürosu özelliğiniz var değil mi?
- Evet, tamamen öyle. Türkiye’de istihdam bürosu iznini ilk alan şirketlerden birisiyiz. 2005 yılında kurulduk. Önce Ernst and Young’ın (EY) bir parçasıydık. Daha sonra EY bizim bölümü kapatmaya karar verdi. Çıkar çatışmasına yol açabiliyor diye danışmanlık ve denetimin birlikte olmasını istemediler. Sonuçta bir şirkete bir finans direktörü yerleştiriyorsunuz ve sonra gidip onu denetliyorsunuz. Bunu istemediler. İnsan kaynakları danışmanlığı bölümünü kapattılar. Ben de bu şirketi kurdum ve ekipteki arkadaşlar da bize katıldı. Ernst and Young da bize müşteri desteğini sürdürdü. Yaklaşık 15 yıldır orta ve üst düzey yöneticilere dönük olarak faaliyette bulunuyoruz.
ADAYLARI ARAŞTIRIYOR, DEĞERLENDİRİYOR, SUNUYORUZ
- Beyin avcılığı çalışması nasıl yapılıyor?
- Biz şirketlerin ihtiyacı olan yöneticileri onlar için araştırıyoruz, uygun olanları belirliyoruz. Bilgi-tecrübe-yetkinlik açısından adayları değerlendirip bizden talepte bulunanlarla görüştürüyoruz. Şirket çok kişi ile görüşmek yerine bizim eleyip sona bıraktığımız birkaç aday ile görüşüyor.
Adaylara da şirketleri doğru ve net biçimde anlatıyoruz. Yani şirket ile yöneticilerin tam ortasında durup her iki tarafı da yeterli biçimde bilgilendiriyoruz. Çünkü yerleştirdiğimiz adayın kalıcılığı bizim için çok önemli. En doğru seçimi yapmak, bizim de uzun vadede işimizi iyi yaptığımızı gösterir.
Yani bir şirket, üst düzey yöneticisini değiştirmek istediğinde, yöneticisi emekli olduğunda, kendisi ayrılmak istediğinde onun yerine uygun bir kişi koymak için bize geliyor. Elbette ortaya çıkan yeni bir pozisyon için de arayışta olabilirler. Örneğin dijital dönüşüm direktörü de arayabilirler.
BÜYÜK BİR VERİTABANIMIZ VAR
- Siz böylece aday arayışına geçiyorsunuz. Bu araştırma için, birileri size önceden özgeçmişlerini mi gösteriyor. Onların içinden mi bakıyorsunuz?
- Yıllar içinde bu işi yapmanın usulleri de değişiyor. Biz yıllardan beri bu işi yaparken oldukça büyük bir veritabanımız oluştu. Bu işi yaptığımızı bilen adaylar, iş değiştirmeyi düşünenler bizimle temasa geçiyorlar. Bu tabii yeterli olmuyor ve Linkedin gibi biz başka mecralardan da araştırmalar yapıyoruz. Piyasada kimler var diye soruşturuyoruz. Bir bankaya genel müdür bulacak olduğumuzda diğer bankaların genel müdürlerini de inceliyor, özelliklerini öğreniyoruz.
Bu faaliyet sırasında gerçekten bir sektör haritası çıkarıyoruz. Bu sektörde kimler var, özgeçmişlerini inceliyoruz. Onların içinden seçim yapıyoruz. Tabii ki belirlediğimiz adaylarla görüşüyoruz. İşlerinde bir değişiklik düşünürler mi, böyle bir yeniliği kabul ederler mi diye soruyoruz. Elbette yönetici arayan şirketimizle ilgili bilgileri de adaylarla paylaşıyoruz. Burada bizim temel sorumluluğumuz bilgilerin doğru olarak aktarılması.
Bu işimizin ilk aşaması. Bundan sonraki aşamada adaylarla şirketlerin görüşmesine geçiliyor. Tabii ki bu şirkette yapılıyor. Ayrıca referans kontrollerini tamamlıyoruz. Adayların daha önce birlikte çalıştığı kişileri araştırıyoruz. Detaylı bir araştırmadan sonra sonuçları şirkete sunuyoruz.
KİMYALARI DA TUTMALI
- Aday sayısı birden fazla mı oluyor?
- Genellikle öyle oluyor. Hiçbir zaman tek adayla gitmiyoruz. Burada şunu anlamak da çok önemli. Elbette teknik özelliklerini, tecrübesini iyi biliyoruz, yetkinliklerini değerlendiriyoruz ama onun ötesinde bence çok önemli bir nokta daha var. İki tarafın kimyaları tutuyor mu? Şirketle yöneticinin kimyasının tutup tutmayacağını iyi hissetmemiz gerekiyor.
YÖNETİM KURULUNA KADIN ÜYE
- Bu arayışta kadın veya erkek gibi bir seçim yapıp ona göre talepte bulunuyorlar mı?
- Bazı pozisyonlarda bildiriyorlar. Son zamanlarda yönetim kurulu üyelikleri için yaptığımız çalışmalarda kadın üye talebi dikkat çekiyor. Genellikle yönetim kurulları erkek ağırlıklı olduğu için kadın üye talebinde bulunuyorlar.
- Gerçekten öyle mi?
- Evet, öyle. Bunu net biçimde söyleyebilirim.
GÜNDEMDE TUTUYORUZ
- Ülkemizde yönetim kurullarına daha çok kadın üyelerin seçilmesi için ortaya çıkan platformlarda, girişimler de var. Yani bu konu yıllardır gündemde değil mi?
- Evet, bütün gücümüzle bunu gündemde tutmaya çalışıyoruz. Benim de Danışma Kurulu’nda olduğum ‘Yönetim Kurullarında Daha Çok Kadın’ diye bir oluşum var. Bu derneğin amacı, yönetim kurulunda yer alabilecek üst düzey kadın üyelerin çeşitli eğitimlerle desteklenmesi, gelişmelerine katkı sunulması ve tabii ki kamuoyunun dikkatinin çekilmesi.
KALİFORNİYA’DA ZORUNLU
- Peki yıllardır süren bu çalışmalardan nasıl sonuç alındığına, kadın yönetim kurulu üyesi oranının değişip değişmediğine ilişkin bir veri var mı?
- Biz yönetim kurullarının yapısıyla ilgili bir araştırma yapmıştık. O zamanda yönetim kurullarında kadın üyelerin sayısı yüzde 13.5 olarak çıkmıştı. Aslında bu oranın daha düşük olduğunu biliyoruz. Çünkü orada gözüken kadınlar aile üyeleri. Yönetim Kurulu üyelikleri kağıt üstünde. O nedenle tam rakam ve oranı şu anda bilmiyoruz.
Bir değişim var ama yavaş oluyor. Zaten yurt dışına baktığınızda da yönetim kurullarında kadın üyelerin artırılması projeleri yürütülüyor. İngiltere’de David Cameron’un Başbakanlığı döneminde bütün şirketlere ‘Kadın Yönetim Kurulu Üyesi Sayısını Artırın’ diye yazdığı bir yazı etkili olmuş ve oran yüzde 29’a çıkmıştı.
Amerika’da Kaliforniya eyaletinin çıkardığı bir yasal zorunluluk var. 2019 sonuna kadar her şirkette en az bir yönetim kurulu üyesinin görev yapması şart koşuldu.
SPK TAVSİYEDE BULUNDU
Bizde bu tür zorunluluklar yok. Ama Sermaye Piyasası Kurumu’nun bir tebliğinde bir kadın yönetim kurulu üyesi bulunması tavsiye edildi. Ben burada zorunluluktan çok faydaya inanıyorum. Eğer şirketler o faydaya inanırsa kadın üye talep ediyorlar.
Kadın yönetim kurulu üyesinin iki avantajı var. Bunlardan birincisi çeşitlilik. Yönetim Kurullarında tek bir bakış açısı olması istenmiyor. Farklı bakış açıları da oraya gelsin istiyoruz. Oraya bu nedenle kadın üye gelsin istiyoruz. Zaten sizin hizmet verdiğiniz toplumun yarısı da kadın.
Diğer taraftan yönetim kurulu üyesi olmaya layık olan kadınlar, oraya tırmanmak zor olduğu için zaten donanımlı ve uygun durumda oluyorlar. Burada önümüzdeki sorun da doğru kadın üyeyi seçmek. Sadece kadın olduğu için değil, her yönüyle uygun olduğu için o kadını yönetim kurulu üyesi seçmek önemli. Doğru seçimin şirkete de çok katkısı olur. Bu sadece Türkiye’nin değil aynı zamanda dünyadaki bütün ülkelerin de sorunu zaten…
KADIN YÖNETİM KURULU ÜYESİ İSTİYORLAR
- Yönetim Kurullarına bağımsız üye alma zorunluluğu sadece Borsa İstanbul’a kote şirketlerde var değil mi?
- Diğer şirketler için böyle bir zorunluluk yok. Halka açık şirketlerin üç adet bağımsız üyeye yer vermesi gerekiyor.
- Siz buralara kadın üyelerin gelmesini istiyorsunuz öyle mi?
- Şunu söyleyeyim ki gerçekten de kadın üyelerin seçilmesi için talepler geliyor. Bence, şirketlerin yönetim kurulları, sadece halka açıklarda değil diğerlerinde de güçlendirilmeli. Çünkü aile şirketlerinin güçlü olabilmesi ve üçüncü dördüncü kuşaklara devredilebilmesi için bu çok önemli. Sadece aileden oluşan yapılarda bir süre sonra ayrılmalar, dağılmalar olabiliyor. Aile üyeleri o şirketle ilgili olmayıp başka alanlara ilgi duyabiliyor. Dolayısıyla yönetim kurullarının iyi yapılandırılması ülke ekonomisinin güçlendirilmesi açısından da çok önemli.
FİNANSÇILARA İLGİ BÜYÜK
- Şirketler bağımsız yönetim kurulu üyeliklerine daha çok finansçıların mı gelmesini istiyor?
- Bu yılın karakteristiğini göz önüne alırsanız finans gerçekten öne çıkıyor. Ama yönetim kurulu üyeliğini isteyen şirkete göre bu özellik de farklı oluyor. Sanayi şirketleri, üretimi iyi bilen kişilerin olması gibi isteklerde bulunuyorlar. Şu andaki bir çalışmamızda iki üyelikle yönetim kurulunun desteklenmesini kararlaştırdık. Bunlardan birisi finansçı, diğeri ise üretim uzmanı olacak.
Kimi zaman tek bir üyelik için geldiklerinde, yaptığımız temaslar sonunda iki üyelik için de onları ikna ediyoruz. Eğer tek bir üyelik söz konusu olursa o daha çok danışmanlık gibi işlev görüyor. O üyenin yapıyı ve işi sorgulayabilmesi, yönetim kurulunun bir bütün olarak görülmesi lazım.
ÜCRETİ ŞİRKETTEN ALIYORUZ
- Şirketler size yönetici talebinde bulunduklarında sözleşmeye bağlı belli bir ücret ödemesi yapıyorlar, yöneticiler ise ödeme yapmıyorlar, değil mi?
- Aynen öyle. İşe yerleştirilen kişilerden ücret alınması zaten yasak. Bizim müşterimiz her zaman şirketler oluyor.
DİJİTALLEŞME YÖNETİCİSİ TALEBİNDE PATLAMA
- İsterseniz dijital dönüşüm konusuna geçelim. Dijital dönüşüm, şirketlerin ne kadar gündemine gelmiş durumda? Dijital dönüşüm direktörü istiyoruz diye gelen şirketlerin oranı nedir ve artıyor mu?
- Her türlü şirketin dijital dönüşüm gündeminde ve daha da çok olacak. Dönüşüm o kadar hızlı ki şirketlerin beklemek için zamanları yok. Mesela e-ticarette çok büyük hareketlenme var. Bütün perakende şirketleri e-ticaret siteleri kurmaya başladılar.
Bizde son iki yılda, dijital dönüşüm direktörleri ve e-ticaret konusunda tecrübeli yönetici taleplerinde bir patlama yaşandığını söyleyebiliriz. Holdingler kesinlikle yüzlerini dijitale dönmüş durumda. Endüstri şirketleri de dijital dönüşüm konusuna durmaksızın kafa yoruyorlar, projeler yürütüyorlar. Tedarik zinciri sürecinde de bu çok önemli oluyor.
Ben sadece büyük şirketlerin değil küçük şirketlerin de burada aktif olduklarını görüyorum. Hızlı karar verip hızlı davranabiliyorlar. Eğer gidiş yönünü görmüşlerse oradan da talepler geliyor. İş yapış şekillerinde önümüzdeki 4-5 yılda ciddi değişimler olacak.
Elbette dijitalleşme dediğimiz sadece IT altyapısının değişmesi anlamına gelmiyor. İş yapış biçimleri değiştiği için o şirketin tüm iş süreçlerini de, organizasyonlarını da gözden geçirmesi gerekiyor. Bunun uygulamalarını bazı bankalarda, şirketlerde şimdiden görebiliyoruz.
DİJİTALLEŞME YÖNETİCİSİ ŞİRKET İÇİNDE OLMALI
- Endüstriyel dijital değişime başlayan şirketlerin sizden yönetici talebinde bulunması, aslında uzun soluklu bir projenin içine bir yandan karışmak oluyor değil mi? Dijitalleşmeyi yürüten teknik danışmanlık şirketinin yol göstericiliğinde, oluşan yeni yapı ve birimlerin gereksinme duyduğu eleman, yöneticilerin temini konusunda siz devreye gireceksiniz.
- Biz, dijitalleşme çalışmaları başlatıldığında, projeyi yönetecek dijital dönüşüm direktörünün şirketin içinde olmasını öneriyoruz. Tüm iş süreçlerinin ve değişimin de gözetmeni olmalı dijital değişim direktörü. Çünkü bu çalışma, finans, pazarlama, lojistik gibi her bölümü doğrudan etkiliyor.
Dijital dönüşüm için tüketiciden de sürekli talep geliyor ve şirketler doğal olarak önünde duramıyor. Sizin unuttuğunuz meyve sebze gibi ürünleri bile günün her saatinde evinize getirecek uygulamalar, online alışveriş sistemleri devreye girdi ve oldukça da ilgi gördü. Şirketler tüketicinin her türlü isteğine karşılık verebilmek için amansız bir yarışa girdiler.
ÇOK TECRÜBELİ YÖNETİCİ ARIYORUZ
- Bilgisayar programcılığı, bilgisayar mühendisliği gibi yüksek eğitim kurumları neredeyse her üniversite var ve çok fazla kişi yetişiyor. Bu yetişenler dijital dönüşüm direktörlüğüne aday olabilecek durumda mı?
- Herkesin bildiği gibi iş dünyası ile eğitim sistemi arasında bir koordinasyon yok. Dijital dönüşüm için iyi bir iş ve organizasyon bilgisi gerekiyor. Dolayısıyla biraz iş hayatındaki tecrübelerle o noktaya geliniyor. Dijital dönüşüm direktörleri bu alanda çok tecrübeli kişilerden oluşuyor. Aslında pazarlamayı da çok iyi bilen kişiler olması gerekiyor.
E-TİCARETİ BİLENLERE TALEP VAR
- Bu durumda siz de doğru yöneticileri temin etmeye çalışırken biraz sıkıntı çekiyorsunuz herhalde…
- Tamamen öyle. Şu anda e-ticareti bilen yöneticilere dönük büyük talep var. Her türlü şirketin aklında mutlaka e-ticarete girmek olduğu için bu alandaki tecrübeli, bilgili kişilerin arayışı çok fazla.
BUNDAN SONRA LOJİSTİK ÇOK ÖNEMLİ
- Çünkü büyük e-ticaret platformlarının küçük esnafa ve şirketlere de kendi satış alanlarında yer vermesi, ‘dükkan açmalarına izin vermesi’ ve buradan sağlanan gelirler e-ticaretin her düzeyde cazip olmasına yol açtı değil mi?
- Bu nedenle her şirket için lojistik çok önemli oluyor. İşte bütün bunları kavrayarak dijital dönüşümü sürekli gözetip geliştirecek bir yönetim kurulu üyesi olmasının öneminin farkına vardık. Şu anda bu konuda eksiklik var. Yani dijital dönüşüm direktörünün de üstünde, şirketin üst düzey kararlarına etkide bulunacak bilgili bir yönetim kurulu üyesi olmasının yararına inanıyoruz. Çünkü yaşam çok hızlı değişiyor. Yönetim Kurulunun şirketin geleceğini hazırlamak gibi bir görevi olduğu için onu iyi bilen, dijitalleşmeyi gündeme getirip tartışmaya açan bir yönetim kurulu üyesi olmalı.
